Дүүн, сентябрь 24-те, Наадым байырлалы мурнакчы малчыннарны шаңнап-мактаар езулал-биле эгелээн. Байырлыг езулалды, хамчыктыг коронавирус аарыын нептеретпези-биле, «Хүреш» стадионунга көрүкчүлер чокка эрттирген.
Байырлалга келген кыштың соогу, чайның изии дивейн мал-маган азырап өстүрүп чоруур буянныг малчыннарның чымыштыг ажыл-ижин үнелеп, алгап-мактаан. Бо чылын эки көргүзүглерлиг болган мурнакчы малчыннарга ажыл-амыдыралынга кончуг ажыктыг эт-херекселдерни белекке берген. Ол дээрге чаа өглер, чайгы, кышкы турлаглар аразынга көжер-дүжерде-даа эптиг, дугуйлуг чунар-бажыңнарны база хүннүң күжү-биле ажылдаар батарейлер-дир.
Байырлалды Тываның Баштыңынга соңгуттурган Владислав Ховалыг ажыткан: «Наадым байырлалында боттарының белен эвес ажыл-ижинге бедик түңнелдерни көргүскен тиилекчилерни алдаржыдып тур бис. Ылаңгыя тыва күрүнениң 100 чыл оюнда мурнакчы малчын болуру кончуг хүндүткелдиг. Республиканың чазаа көдээ ишчилерге бүгү талалыг деткимчени чедирерин уламчылаар».
«Бо чылын Наадым байырлалын республиканың 100 чыл оюнга тураскаадып эрттирип турар. Ынчангаш бистиң малчыннарывыс улуг байырлалга белеткенип, боттарының ажыл-ижинге кончуг чедиишкиннерни чедип ап турар. Хойжулар 100 баш хойга онааштыр 100 болгаш оон хөй хураганны алгаш, мал бажын камгалап алганын санап турар. Чылгычылар, сарлыкчылар 100 баш малга онааштыр 75-тен хөй бызааны болгаш кулунну азырап, камгалап алган болза, оларны мурнуку одуругже киирип, мурнакчылар деп санаар. Ындыг төлээде малчыннарның көргүзүглери кончуг эки болуп турар. Республикада шупту 51 мурнакчы малчын бар. Оон ыңай малчыннарның амыдырал-чуртталгазында боттарын алдынып чоруурун, малдың чемин чылдан чылче белеткеп ап турарын, суму, кожуун чергелиг байырлалдарда киржип турарын база көрүп турар. Кожууннарда тускай комиссиялар бо бүгүнү өөренип көргеш, оларның даңзызын Көдээ ажыл-агый яамызынче бээр» - деп, көдээ ажыл-агый сайыдының бирги оралакчызы Сергей Оюн чугаалады.
Мал бажын болгаш ооң төлүн бедик деңнелге камгалап алганы дээш Бай-Тайгадан Шолбан Чульдумну, Барыын-Хемчиктен Андрей Ынаашыырапты, Каа-Хемден Шолбана Монгушту хүн-биле ажылдаар батарейлер-биле шаңнаан.
Дугуйлуг чунар-бажыңнарны Кызыл кожуундан Адыгжы Чаш-оолга, Мөңгүн-Тайгадан Артыш Салчакка, Өвүрден Айхан Тюлюшка база кожуун бүрүзүнден өске-даа тус-тус тиилекчилерге тывыскан.
Наадымның дээди шаңналы – «Мурнакчы малчын» деп атка Таңды кожуундан Светлана Ооржак, Тожудан Анатолий Бараан, Чеди-Хөлден Наталья Оюн төлептиг болуп, чаа өглер-биле шаңнатканнар.
Тес-Хем кожууннуң «Чодураа» КУБ хойжузу Марат Даржап өөрүшкүзүн илеретти: «Республикавыстың чаа удуртулгазы аарыг-аржык чоруп турза-даа, бүгү талазын өөренип көрүп тургаш, кыска үе иштинде байыр-наадымны эрттирип турары эки-дир. Бистиң ажыл-агыйывысты үнелеп турары дээш, даргаларга болгаш кады малчыннап чоруур эш-өөрүмге аас-кежикти, кадыкшылды күзээр-дир мен. Белектер дыка онзагай-дыр. Ылаңгыя дугуйлуг чунар-бажың алганымга өөрүп тур мен».
Наадым-2021 дугайында чүүлдү «Шын» солуннуң келир үндүрүлгезинден номчуур силер.
Чыжыргана СААЯ.
Виталий ШАЙФУЛЛИННИҢ тырттырган чуруктары.
#Наадым_2021 #Мурнакчымалчыннар #Шаңналдар #Тыва #Тува #Шынсолун #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva