Республиканың орук-транспорт комплекизиниң сайыдының хүлээлгезин күүседип турар Шораан Чыргал-оол Кызыл хоорайның Бай-Хаак кудумчузунда орук тудуунуң канчаар чоруп турары-биле таныжып көрүп чорааш, Тывада оруктар тудуунга хамаарыштыр кыска тайылбырны массалыг информация чепсектеринге берген.
“Айыыл чок болгаш шынарлыг автомобиль оруктары” федералдыг национал программаның акша-хөреңгизи-биле 2021 чылда Тывага 40 километр ажыг оруктарны тудар деп, Шораан Александрович дыңнаткан. Оларның аразында тудуу эрткен 2020 чылдан бээр шилчип келген оруктар база бар. Кызыл хоорайны алыр болза, шилчип келген тудугларга Иркутск, Шевченко болгаш Рихард Зорге кудумчуларда оруктар хамааржыр. Ук кудумчуларда оруктарның машиналар чоруур кезээн эрткен чылын асфальт-биле шып септээн. Бо чылын ол кудумчуларның белдирлеринге светофорларны тургузуп турар, оруктуң чадаг кижилер чоруур кезээн база тудуп чорудар.
Найысылал Кызылдың чүгле иштинде эвес, а кыдыкы девискээрлеринге оруктарны тудуп турарын болгаш бо угланыышкыннарга ажылдар ам-даа уламчылаарын ол чугаалаан. Каа-Хем, Сукпак суурлар, оң болгаш солагай талакы дачаларже оруктарның тудуу уламчылаар. Пассажирлерниң болгаш чадаг кижилерниң айыыл чогунче улуг кичээнгейни салып, оруктарга светофорларны болгаш “чыдар полицейжилерни” тудар, шимчээшкинниң чурумун болгаш угланыышкыннарын айыткан шугумнарны кылыр.
Найысылалдың иштинге оруктарга автотранспорт шимчээшкинин аайлап башкарарынче угланган ажылдарны, Тыва Республиканың Баштыңының албан-хүлээлгезин түр үеде күүседип турар Владислав Ховалыг Кызыл хоорайның мэриниң албан-дужаалынга ажылдап турда-ла эгелээн деп, Шораан Чыргал-оол демдеглээн. Чогум-на ынчан Титов кудумчунуң чаартылгазы эгелээн. Кочетов биле Красноармейская аразында участокта чер адаанда инженер четкилерни чаартып солаан. Ол кудумчуда аай-дедир шимчээшкинниң дөрт дилиндектиг оруун кылган. Ооң уламчызы Бай-Хаак кудумчуда база дөрт шимчээшкинниг чаа орук болур.
Кызыл хоорайның мурнуу талазында хөй каът чаа чуртталга бажыңнары болгаш хөй ажыл-чорудулгалыг медицина төвү, дугаары 17 школа туттунганы-биле ол девискээрден найысылалдың өске девискээрлеринче автотранспорт шимчээшкини көвүдээн, ынчангаш ооң угланыышкыннарын аайлаары чугула апарган. Аңаа эң эптиг кудумчулар Титов биле Бай-Хаак кудумчулар болурга, ында оруктарны алгыдып, чаартып турар. Иркутск кудумчудан Бай-Хаак кудумчуже үнер белдирге светофорну тургузар. Ол ажылдарны федералдыг төпке 2021 чылдың чазын камгалап алдынган 216 миллион рубль акша-хөреңги-биле боттандырып турар. Бай-Хаак кудумчу чадаг кижилер кылаштаар оруктуг, оът-сиген тараан дилиндектиг, автобустар доктаар черлерлиг, караңгы үеде сайгылгааннар-биле чырыдар кудумчу боор. Узун дурту 1,5 километр, автотранспорт чоруур дөрт дилиндектиг бо калбак оруктуң тудуун бо чылдың август 1-де доозар ужурлуг.
2020 чылдан бо чылче шилчип келген тудуг Кызыл хоорайда Иркутск кудумчуда орук. 2021 чылда маңаа чорудар тудуг ажылдары улуг хемчээлдиг. Бо орук база дөрт дилиндектиг, чадаг кижилер чоруур оруктуг, автобус доктаар черлерлиг, амгы үениң негелделеринге дүүштүр туттунган орук болур. Ону бо чылдың ноябрь айга чедир тудуп доозарын планнаан.
Автомобиль оруктарының Кызыл хоорайже болгаш Улуг-Хем кежир көвүрүгже кирер участоктарын чаартыр ажылдар уламчылаарын Шораан Чыргал-оол демдеглээн.
“Айыыл чок болгаш шынарлыг автомобиль оруктары” федералдыг программаның баштайгы негелделери ёзугаар 800 муңдан эвээш эвес чурттакчыларлыг хоорайларны ол программаже киирип турган. Ол негелделерни эде көрген түңнелинде, 800 муңдан эвээш чурттакчылыг хоорайларны федералдыг программаже киирип эгелээн. Оң болгаш солагай талакы, Вавилин ээтпээнде дачаларның чурттакчылары-биле катай хаара Кызыл 145 муң хире чурттакчылыг болгаш, “Айыыл чок болгаш шынарлыг автомобиль оруктары” федералдыг национал программаже кирген деп республиканың орук-транспорт комплекизиниң удуртукчузу чугаалаан.
2019 чылдан бээр 40 ажыг оруктарга тудуг ажылдары чоруп келген, оларның чамдыызы эрткен 2020 чылда бүрүнү-биле доозулган, артканнарында тудуг ажылдары уламчылап турар деп, Шораан Чыргал-оол дыңнаткан.
Шаңгыр-оол Моңгуш.
Буян ООРЖАКТЫҢ
тырттырган чуруктары.