Тыва Республиканың Иштики херектер яамызының ОШАЧКИ-ниң оруктарга айыыл болдурбас талазы-биле инспекциязы эрткен 2019 чылдың дургузунда ажылын түңнээн парлалга-конференциязын эрттирген. Тываның орук-хайгыылының талазы-биле кол инспектору Андрей Светышев автоаварияларның санын, кижилерниң амы-тынындан чарлыр чоруктарны эвээжедир талазы-биле хемчеглерниң түңнелдери чедип алдынмаанын ажыы-биле чугаалаан.
2019 чылда республиканың автооруктарынга болган 491 орук озал-ондааның түңнелинде, 102 кижи амы-тынындан чарылган, 756 кижи кемдээшкиннерни алган. Ол дээрге 2018 чылга деңнээрге, 13, 3 хуу бедик көргүзүг-дүр.
Эң хөй автоавариялар Кызыл кожуунга болган, 42 кижи чок болган, 217 кижи кемдээн. Ийиги черде Барыын-Хемчик кожуун: 11 кижи амы-тынындан чарылган, 68 кижи кемдээшкиннерни алган.
Орук озал-ондактарының болуп турар чылдагааннары аңгы-аңгы. Чадаг кижи-даа, автомашина-даа эртеринге кудумчу шимчээшкининге таарымчалыг байдалдар: орук демдээ, светофор, чадаг кижи кылаштап кежер тускай шыйыг (зебра), чырык хандырылгазы, видеохайгаарал камералары чок болуп турары, чолаачыларның болгаш чадаг кижилерниң оваарымча чогун, эзирик чолаачыларның буруузун база айтыр апаар.
Парлалга конференциязынга киришкен Тыва Республиканың Орук-транспорт яамызының килдис начальниги Сылдыс Салгыл-оолдуң дыңнадыы-биле алырга, эрткен 2019 чылда Кызыл хоорайның девискээринде кудумчуларга 16 видеокамераларны тургускан, “Айыыл чок орук шимчээшкини” деп регионалдыг төлевилел езугаар республиканың девискээринге 43, 398 км. автооруктарны, Кызылдың чоогунда, хоорайже кирип турар чурттакчылыг черлерге хамааржыр 16, 249 км. оруктарны септээн.
Бо чылын база бо хемчеглер уламчылаар. 2020 чылдың дургузунда Кызыл хоорайда Титов кудумчузунга 4, ол ышкаш Рихард Зорге биле Шевченко кудумчуларының белдиринге 2 чаа светофорлар немежир. Автомашиналарның дүрген халдыр чоруун хемчээр фотокамера, орук шимчээшкинин хайгаараар 28 видеокамераларны тургузарынга 2020 чылда 120 млн. рубльди аңгылап бээр болган.
Эрткен 2019 чылда Кызылдың девискээринде чадаг кижилерге база чолаачыларга айыылдыг 8 автоорук участогу бар дээрзин тодараткан бис. Ооң бирээзинге Дружба биле Крылов кудумчуларының белдиринде чадаг кижи кылаштап эртер чер хамааржыр. Маңаа демдеглеттинген орук озал-ондактары база кайы көвей. Бир чадаг кижи бо-ла черге автомашинага бастырткаш, амы-тынындан чарылган. Ынчангаш светофор тургузары чугула деп шиитпирни үндүрген бис – деп, ТР-ниң ИХЯ-ның ОШАЧКИ-ниң кол инспектору Андрей Светышев дыңнаткан.
Парлалга конференциязынга журналистер маршруттуг "газельдерниң" ээлери хуузунда сайгарлыкчыларның (забастовка) ажыл соксадыышкынынга хамаарыштыр айтырыгны база салган. Пассажирлерни салон долдур, көрдүнген негелдеден ажыр тырып тургаш киирип алыр, орук шимчээшкининиң дүрүмнерин каржызы-биле хажыдар чоруктарга удур ОШАЧКИ-ниң инпекторларының хыналдалары ам-даа уламчылаар. "Газель" чолаачылары – онза айыылдыг орук озал-ондактарының доктаамал киржикчилери дээрзин база утпаңар. Эрткен чылын күзүн, маршруттуг "Газельдиң" бир чолаачызы Салчак Тока кудумчузу биле Кочетов кудумчуларының белдиринге орук шимчээшкинин хажыткан түңнелинде, “Россияның почтазы” бүдүрүлгениң "УАЗ" автомашиназы-биле үскүлешкен соонда, 10 кижи кемдээнин Тываның орук-хайгыылының талазы-биле кол инспектору дыңнаткан.
Ол ышкаш үнүп келген 2020 чылда орук шимчээшкининиң күштүг болуп кирер дүрүмнериниң чаа хоойлуларынга хамаарыштыр кыска тайылбырны база кылган. Корум-чурум үрээн чолаачыларга хамаарыштыр административтиг кодексти административтиг чорудулганың хоойлу-дүрүмү кылдыр шыңгыырадыр ажылдар чоруп турар. Чон аразынга хөй-ниити дыңнаашкыннарының соонда, чаа хоойлу дөмей-ле күш кирер дээрзин Андрей Светышев дыңнаткан.
Мерген ОНДАР.