Тываның Камбы-Лама эргелелиниң санааны езугаар тыва чон Чаа чылды — Шагаа хүнүн февральдың 1-ден 2 дүнезинче уткуп, байырлаар. Ынчангаш ыдыктыг Шагааны демдеглээринге белеткелдиң бүдүү айы Чаа чылдың дыштаныр хонуктарында-ла эгелээн.
Шагааны “ак” ыдыктыг ай деп сүзүглеп демдеглээри чаагай чаңчыл. Шагааның чымыш иштиг бүдүү айында, чыл иштинде чыглы берген хир-чамны, бок-сакты аал-оранындан, бажың-балгадындан, ажыл-албанындан ырадып, арыглап, аштап алыр. Чүгле каракка көстүр кылдыныгларны эвес, а сагыш-сеткилди, үзел-бодалдарны база арыглап, чүгле чараш, арыг, ак күзээшкиннерни бодап, сүзүглээр. Кажан кижилерниң сагыш-сеткили арыг болза, долгандыр бүгү-ле чүве арыг-силиг, каас-чараш көстүр. Ыдык Шагааның ак бүдүү айында бүгү талазы-биле арыгланып, даштыкы-даа, иштики-даа арыглаашкынны кылыры – бо хүннерниң кол утказы ында.
Тываның Национал музейинде, сарыг шажынның ыдыктыг бурганнарының, судурларының база эдилелдериниң делгелгези январь 19-тан февраль 27-ге чедир уламчылаар. Сүзүктүг кижилерниң Чаа чыл бүдүүзүнде ыдыктыг эдилелдерге чүдүп тейлээри – бурган-сагыызыннарга хүндүлелди илередип, мага-бот-биле ажылдап алган эмге-түң чок нүгүлдүг үүлени арыглаар дээди арга.
Бүдүү айының бо хүннерде Тываның найысылалында, кожуун, суурларның улуг, бичии хүрээлеринде арыглаашкынның, хей-аът киискидериниң, чедимчелиг амыдырал оштаарының улуг номналдары чоруп турар.
Оон аңгыда Тыва үндезин культура төвүнде Шагаага белеткенириниң өөредиглиг кичээлдери эртип турар. Аңаа Шагааның бүдүү айы деп чүл, саңны канчаар салырыл, кандыг аъш-чем белеткээрил, кадакты канчаар сөңнээрил, чолукшулга езулалын кылыры дээн ышкаш, тыва чоннуң ужурларын база езу-чаңчылдарын билип ап болур. Оон аңгыда Шагаада хоруглуг кандыг чүүлдер барын база тайылбырлаар.
Шагаада ойнаар оюннар, мөөрейлер, маргылдаалар дугайында өөредиглер өөреникчилерге, сургуулдарга солун болур чугаажок.
Хөй чыылган бо бүгү хемчеглерге киржир дизе, QR-кодтуг азы Covid-19-ка ПЦР-тестизи анаа деп шынзылгалыг болуру албан дээрзин дыңнадып тур.
Тываның Чазааның парлалга албаны.
#Тываныңчазааныңпарлалгаалбаны #Шагаа #Бүдүүай #Тыва #Тува #Шынсолун #Тывадыл #Тывамедээ #Tuva #Shyntuva