ТӨӨГҮЛҮГ 100 ЧЫЛ ЭГЕЛЭЭН

Кайгамчыктыг тура-соруктуг, дидим чүректерлиг альпинистер 10 шак болганда барык 4000 метр, агаар эвээш шыпшыкче үнүп келгеннер.

Февраль 6-да тыва альпинистер Тыва чернин эң бедик шыпшыы болур 3976 м Мөңгүн-Тайгаже үнгеш келгеннер. Бо дээрге, Тыва Арат Республиканың 100 чылынга уткуштур анаа эвес үнүүшкүн болган. Харыысалга улуг, олар Тываның Чазааның Даргазы Ш. В. Кара-оолодуң тывысканы Тыва Республиканың болгаш Россияның күрүне туктарын меңгилиг бедикке кээп киискиткеннер. Ол ыдыкшылдар-биле кады Тыва Арат Республиканың 1940 чылдарда кызыл тугун, «ТАР-ның 100 чылы» дээн тыва, орус дылдарда транспарантыны база аңаа асканнар.
Мөңгүн-Тайга «Убсунур оргулаажы» биосферлиг заповедниктиң кластерлиг участогу болганда, ооң директору Балбан-оол Д.К. чүгле деткээн эвес, альпинистерни ыраккы Мөңгүн-Тайгаже автотранспорт-биле хандырып, боду бо экспедицияга киришкен. Диинмей Каадыр-оолович 3300 м «Буревестник» деп артка чедип, келир үеде турисчи маршруттарны база тодараткан.
Альпинистер эң сөөлгү лагерь Оюк-Кара-Сугнуң бажынга 2680 метрге кежээ чаңчыл болган улуг Саңны салганнар. Бедик дагларга дагның ээзинден чөпшээрел дилээри — бүгү делегейниң альпинистериниң чаңчылы. Ооң кадында бо дээрге, тываларның ужур-чаңчылы. Ийи талазында, каш хонгаш Шагаа база келир болгаш улуг хат үезинде-даа Сан салдынган. Ак сүт оран-таңдының бедик даанга тос чүкче йөрээл сөстер-биле чаштынган. Ынчангаш эртенгиниң 5 шакта альпинистер күштүг, соок шуурганга удур шуужупканнар. Мөңгүн-Тайганың меңгизи шуут көзүлбес, чамдык үеде шуурган кижини тамыже ужур шааптар чыгыы күштүг, бораан чоокта хаяларны безин көзүлдүрбейн баар.
Альпинистер анаа кижилерге бодаарга, чүгле күш-дамыры шыырак эвес, кайгамчыктыг тура-соруктуг, дидим чүректерлиг болгаш 10 шак болганда барык 4000 метр, агаар эвээш шыпшыкче үнүп келгеннер.
Бо экспедицияда Кызылдың, Улуг-Хемниң, Мугур-Аксының, заповедниктиң, Росгвардияның төлээлери киришкеннер. Тыва Республиканың бойдус курлавырларының болгаш экология сайыдының оралакчызы Сарыг-Хаа Темир база шыпшыкка четкен. Заповедник ажылдакчызы Донгак Сылдыс ам 50 дугаар үнгени ол. Оон 7-ги классчы оглу Ачыты улуг улус-биле дөмей бодунуң шыдамыын, тура соруктуун херек кырында көргүскен.
Тыва оранывыстың эң бедиинде Тываның ыдыкшылдары киискип турар болганда, төрээн черивистиң төөгүлүг 100 чылдааны эгелээн деп санап болур бис.
Бистиң корр.