Россияның экологтуг оператору (РЭО) Тывага кадыг коммунал боктарны болбаазырадыр ийи комплекс тудуун акшаландырар. Регионнуң Баштыңы Владислав Ховалыг биле хөй-ниити-эрге-хоойлу компаниязының чиңгине директору Денис Буцаев 2021 чылдың күзүнүнде инвестиция төлевилелин боттандырар кол хемчеглер планынга атты салганнар. Экологтуг оператор инфраструктура объектилерин тудар чарыгдалдарның 28 хуузун дуглаар, а акшаның арткан кезиин концессионер салыр.
Ийи таланың ат салган «орук картазында» кадыг боктар болбаазырадыр объектилер тудар чер участоктарын аңгылап база долдурары, боктар-биле ажылдаар девискээр схемазынче өскерилгелерни киирери, ККБ комплекстерин тударынга концессиялыг дугуржулга чарар эрге алырынга конкурсту чарлаары дээш, өске-даа хемчеглер ажылдары кирген.
Төлевилелдиң кол инициатору болгаш куратору Тываның Арга-арыг болгаш бойдус ажыглалының яамызының медээзи-биле алырга, бо хүнде үстүнде хемчеглерден комплекстер тударынга чер участоктарын аңгылаары күүсеттинген. Ол дээрге Кызыл биле Чөөн-Хемчик кожууннар-дыр. ККБ-биле ажылдаар перспективтиг объектилерниң ажылы тодараттынган.
Кызыл хоорайдан 20 км-ге, Кызыл кожуунга кадыг коммунал боктар аңгылап, болбаазырадып, чок кылыр мунуципалдар аразының комплекизин тудар.
Чадаана хоорайның девискээринге боктар аңгылаар ийиги объектини тудар. Амгы үеде ведомство төлевилелче акша салыышкынын кииреринге белен инвесторну дилеп, айыттынган объектилерниң дөзевилел-смета документилерин ажылдап кылып турар.
«Орук картазы» езугаар бо чылдың ийиги чартыында концессиялыг дугуржулганы чарар ужурлуг. «Россияның экологтуг оператору» 2023 чылдың апрельде боктар болбаазырадыр заводтар тудуун акшаландырып эгелээр ужурлуг. Тываның Чазаа биле инвесторнуң аразында концессиялыг дугуржулга соонда, чеже акша салыры тодараттынар.
Регионнуң чөөн болгаш барыын талазында кадыг коммунал боктарны чыып, чок кылыр комплексти 2024 чылдың чайынында ажыглалга киирер планныг. Россияның экологтуг оператору Тыва Республикадан аңгыда, Сибирь федералдыг округтуң тос региону – Красноярск база Алтай крайлар, Иркутск, Новосибирск, Томск база Омск областар, Хакас база Алтай республикалар-биле «орук карталарынга» атты салган болгаш, оларга боктар болбаазырадыр бүдүрүлгелер тударынга 60 млрд рубль инвестицияны салыр.