Бөгүн республикада “улуг сугнуң” диргелиишкининден когараан чурттакчылардан кирген дыңнадыгларның чыылдазы болгаш ажылдаашкыны эгелээн. Онза байдалдар албанының дыңнадып турары-биле алырга, республиканың орук ажыл-агыйынга үер эң улуг когаралдыг болган. Оон аңгыда, регионда 140 хире бажыңнар болгаш 200 ажыг сад участоктары сугга алыскан.
Хемнерде сугнуң деңнелиниң көдүрүлгени-биле Оттук-Даш, Сыстыг-Хем, Каа-Хем, Элегес-Аксы дээн чижектиг чурттакчылыг суурларда болгаш Кызыл хоорайда чамдык бажыңнар сугга алыскан.
– Сугга алыскан черлерден суг долузу-биле чоруй баарга, чүгле ынчан бажың-балгаттың болгаш эт-хөреңгиниң көрүлдезин чорудуп болур дээрзин дөгеревис билген турар ужурлуг бис. Ону боттандырарда, кожууннуң чагырга черлери ук ажылдарга тускай мергежилдиглерни – тудугжуларны болгаш сугдан каражадаан бажың-балгаттарның база тудуг-деригниң байдалын хынаар үнелекчилерни хаара тудар ужурлуг. Илереттинген чүүлдерге онза байдалдар албанының эрге-хоойлу баазазының негелделеринге дүүштүр актыны тургузар ужурлуг – деп, Хамааты камгалалының болгаш онза байдалдар албанының ажылдакчылары тайылбырлап турар. – Эргежок чугула апарганда, сугга дүшкен черлерниң чурттакчылары тус черниң чагырга черинге барып болурлар.
Күштүг болуп турар хоойлужудулгага дүүштүр сугга алыскан бажыңда бүрүткеткен хамааты когаралдың шүүделинге кордап болур.
Чуртталга бажыңнарынга хамаарышпас деп санаткан дача бажыңнарынга хамаарыштыр айтырыглар база-ла хөй.
Садчының бажыңы – түр үеде турарынга көрдүнген база аңаа бүрүткедип болбас, чиңгине – кол эвес бажың-балгат. №217 Федералдыг хоойлунуң күштүг болуп киргени-биле ол болза, түр үеде турарынга көрдүнген база аңаа бүрүткедип болбас, чиңгине-кол эвес бажың-балгатка санадыр. Ол хоойлуга дүүштүр, сад участогунда турар болгаш ЕГРН-де “чуртталга бажың-балгады”, “чурттаар оран-сава” шынарлыг бүрүткеттинген бажың-балгатты чурттаар оран-сава деп санаар. Ынчап кээрге, бир эвес чуртталга оран-савазын чуртталга бажың-балгады деп санаан болза, ооң ээлери чурттап турар чериниң аайы-биле бүрүткедип ап болурлар. Шак ынчалдыр, үерден когараанының дугайында билдириишкинни киирип тура, чурттакчылар бажыңга база киир бүрүткеткениниң дугайында документилерни шынзыдып көргүзер ужурлуглар.