Бистиң ада-иевис Алдыы Ишкинниң үстүү Бел-Орук деп кыштаг черге совхозтуң дөрт чүс хире төрүүр өшкүзүн хүндүлүг дыштанылгаже үнгүжеге чедир кадарган. Шаңнал-мактал чедип, чүс төрүүр өшкүден чүс анайны камгалап ап чорааннар. Ачавыс чүнү-даа соп кылыр ус-шевер дарган кижи. Аът, идик дагалары, чүскүк, сырга, билектээштер, от салыр суугу дээш чүнү кылбас дээрил. Ынчангаш ыт дарган деп шолага чедингени ол.
Ававыс даараныр, ширтек сырыыр, колун-чилин эжер, хап идиктер даараар. Черле кижиниң кандыг-даа кедер хевин ававыс даарап берип чораан. Хүндүс мал-маган-биле ажаанзырап хүнзээр. Чай чок болгаш, орай дүнеге чедир дең чырыынга иелээн иженип олурар турганнар. Олар дөрт кыс, үш оолдуң төлептиг ада-иези. Ажы-төлүн төлептиг кижилер кылдыр өстүрүп каан. Амгы үеде салгалдары алдан ажып турар.
Студентилеп тургаш, бир чазын аалымга киреримге, өшкүлер кидин түлүк оолдап турар үези. Ачамны солуп, өшкү кадарар дээш, инчеекти чүктепкеш чоруптум. Аал адаанда шаандакы эрги чурт Соргаа бар чүве. Өшкүлерим аңаа доктаап, төрүп эгелей берди. Аай-дедир оларның соондан халыыр дээш, шаам төнгеш, бир даш кырынга олуруп алдым. Черден кургаг хараган ап алгаш, чер шыйып олурумда, хараган бир-ле кадыг чүвеге илдиге берди. Элээн хандыр казыптарымга, сарыг демир көстүп келди. Корга бердим. Ававыс дыка шыңгыы кижи-ле болгай, черге чыткан чүвеге дегбес, ону албас хоржок дээр. Ону сактып келгеш, бүдүү иштимде “Өршээ бурган, мен көрбээн, тутпаан мен” – деп сымырандым. Өшкүлерим оолдарын чылгап, эмзирип алырга, анайларын инчеекке суп алгаш, чанып чоруптум.
Аалга келиримге, авам, ачам олча хөй болганынга амырап өөрүп турдулар. Ачамга көрген чүүлүмнү авам дыңнаваанда бүдүү чугааладым. Ачам хүүрек ап алгаш, “Барып көрээлем, уруум” – дээш, мени эдерткеш чорупту. Өшкү кадарып хүнзээн черивисте келдивис. Ачамга айтып бээримге, хүүрек-биле каскаш, беш литр хире хола хөнек казып алды. Шинчилеп көргеш, “Дыка-ла үр эдилээн эт-тир, өршээ хайыракан” – деп чалбарды. Ону тудуп, суйбап, шинчилеп олура чугаалады.
Шаанда бо черге кыдат аал турган дижир чораан. Бо чоок-кавыда буступ калган дой савалар база бар дээр. Хөнек тып алган черинге ачам олча тып алган черни куруглатпас дээш, шай чажып, аъш-чем салып, чалбарып каан. Тып казып алган хөнээвисти ап алгаш, ачам-биле чанып келдивис.
Ол савадан ачам дыка көвей эдилелдер, каасталгалар соп кылган. Ачам меңээ “Каасталга-даа, камгалал-даа болур уруум” – дээш, билектээш кылып берди. Ону ам-даа чидирбейн эдилеп чор мен.
Бир катап эмчиге чыдырымда, эмчилер: “Алдыныңар улуун але, угбай” – диген. “Алдын эвес, чес-хола-дыр ийин” – деп чугааладым. Ынчангаш ада-ием чурттап чораан чурту, ал-бодум, дуңмаларым, хөй санныг уйнуктарының эргип-кезип чоруур буянныг чурту Үстүү Бел-Орук, өршээ хайыракан деп чалбарып чоруур мен. Оон бээр бежен ажыг чыл эрткени бо.
Авам, ачам кыштаг чурту буянныг-ла Бел-Орук. Эрткен-дүшкен санымда-ла, чалбарып каап чоруур мен.
Нелля Көк-оол угбазы Хандыңмаа Эник-ооловна Ондардан дыңнап бижээн.
«Шын» №31 2024 чылдың апрель 24