Эрткен неделяда ТР-ниң Тудуг яамызы келир чылын чаагайжыдар девискээрлер дээш эртип турар онлайн-бадылаашкында эң-не идепкейлиг киржип турар үш кожуунну илереткен. Чөөн-Хемчиктиң, Барыын-Хемчиктиң база Таңды кожууннуң чурттакчылары эң-не идепкейлиин көргүскен. Чөөн-хемчикчилер планын мырыңай 3 катап ажыр күүсеткеннер.
Тожу биле Каа-Хем кожуун база сан талазы-биле чыда калбайн чоруп орар. Чаа-Хөл, Чеди-Хөл, Мөңгүн-Тайга, Тере-Хөл кожууннарның база Ак-Довурактың чурттакчы чонун бадылаашкынга эки киржилгезин база айтыр апаар. Бии-Хем, Улуг-Хем болгаш Сүт-Хөл кожууннарның чурттакчыларының киржилгезин кошкаан демдеглеп, чурттап турар чериниң чаагайжыдылгазы дээш бадылаашкынга идепкейлиг киржиринче кыйгырып турар.
Апрель 15-тиң көргүзүү-биле Бүгү-российжи бадылаашкынга республиканың 118 543 чурттакчызы соңгаан болуп турар. Эң-не идепкейлиг киржип турар кожууннар немелде төлевилелдерин боттандырар арганы алыр. Ынчап кээрге, төрээн суурунуң азы хоорайының чараш овур-хевири — идепкейжилерниң холунда. Онлайн-бадылаашкынның доостурунга чедир таптыг-ла ийи неделя арткан.
Планын ажыр күүседипкен Чөөн-Хемчик кожуун чаагайжыдылгаже кандыг девискээрлерни киириштирип турарын көрээлиңер. Бо чылын чөөн-хемчикчилер 8 төлевилел дээш бадылап турарлар.
Кожууннуң сумуларының аразында Теве-Хая сумузунуң чаагайжыдылгазы дээш эң-не хөй 9131 кижи үнүн берген (апрель 15-тиң көргүзүү). Кара-Суг хемниң эриин дургаар калбаа 2,5 метр, узуну 315 метр хемчээлдиг тротуар тургузар. Тротуарны дургаар 25 фонарьларлыг чагылар, оларның аразынга узун сандайлар болгаш клумбаларны тургузар.
Ийиги черде Хөндергей сумузунга спортчу шөл дээш 8605 кижи соңгаан. Чурттакчы чоннуң активчи дыштанылгазы болгаш спорт таварыштыр кадыкшылын быжыктырар, амыдыралының шынарын бедидер сорулга-биле бо төлевилелди тургускан. Аңаа хол бөмбүү, баскетбол шөлдери, уруглар ойнаар шөлчүгештер, дыштанып олурар сандайлар дээш кижилерге дыштанырынга таарымчалыг өске-даа чүүлдерни кылыр.
Ийме, Баян-Тала база Бажың-Алаакта Ат-алдар аллеяларын чаагайжыдары база көрдүнген.
Иймежилер чаңгыс чер чурттуу хөөмейжи Коңгар-оол Ондарның ады-биле адаан Ат-алдар аллеязын ногаанчыдар, чырыдар, хөөмейжиге тураскаалды тургузары дээш 2390 кижи бадылаан.
Баян-Талада Алдар аллеязынга 5 мемориалдыг самбыраны (ооң үжүн дайынчы хөделиишкиннерниң киржикчилеринге тураскаадыр) тургускаш, долгандыр херимнээш, ыяштар олуртур, ол ышкаш аңаа дыштаныр сандайлар, чадаг-тергелер тургузар чер база турар. Ол дээш 325-ле кижи соңгаан.
Бажың-Алаактың чүгле 114 чурттакчызы Алдар аллеязын чаагайжыдары дээш үнүн берген. Бажың-алаакчылар идепкейлиг соңгуптар болза, келир чылын Ада-чурттуң Улуг дайынының киржикчилери чаңгыс чер чурттугларының тураскаалдарының турар шөлүн чаагайжыдар. Ол девискээрни брусчатка-биле шыпкаш, 14 узун сандайны, 14 бок октаар урнаны, 4 кудумчу светильниктерин тургускаш, ине бүрүлүг ыяштарны олуртур.
Ол ышкаш Чадаана хоорайда «Шахтёр» Культура бажыңының девискээрин (101 кижи соңгаан) база Мерген-Херел кудумчузун (888 кижи соңгаан) болгаш Чыраа-Бажы суурнуң Ажылчын кудумчузунда сесерликти чаагайжыдар (888 кижи соңгаан) төлевилелдер база бар.
Ынчап кээрге, Хөндергей сумузунуң чурттакчылары ам каш кижи бадылаптар болза, теве-хаяжыларга ызыртыр чедер арга бар-дыр. Ийи-ле неделя кыска үе арткан, ынчангаш келир үеде төрээн сууруңар азы хоорайыңар чаарттынып, чараш овур-хевир кирзин деп бодал-биле онлайн-бадылаашкынга киржиңер.
«Чурттаарынга таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри» федералдыг программа-биле чурттакчылыг черлерни чаагайжыдар эң-не улусчу мөөрей апрель 30-де доостур.
Алдынай СОЯН.
“Шын” №29 2024 чылдың апрель 17
