2024 чылдың март 22-ниң хүнү Россияның чонунга кажан кезээде кажыыдалдың “кара пятницазы” болуп артып каар. Ооң-биле кады российжи чоннуң чаңгыс деминиң улам быжыккан хүнү апаар.
«Крокус Сити Холлдуң” концерт залынга болур «Пикник» рок-бөлүктүң концертинче өг-бүлези, уруг-дарыы-биле кады хөй кижилер чедип келгеннер. Оларның чамдыызы ол концерт залынга амы-тынындан чарлыр, кемдеп-кергээр, эргим кижилеринден кажан кезээде чарлыр, ажыг-шүжүгге таваржыр деп чүве ынчан кымның-даа сагыжында чок.
Концерт эгелээр мурнуу чарыында террористер концерт залынче автоматтарлыг киргеш, чүнү-даа чарлап чугаалавайн, ыыт чокка кижилерни боолап эгелээн. Кижилер корткаш, сандайлар адаанга чыдып, залдан мурнун былаажып, дезип үнүп эгелээннер. Террористер залдың балконун болгаш дээвиирин чазылдырыпканнар. Концерт залы өрттенип эгелээн.
Россияның хөй национал чонунуң эң берге байдалдарга безин кончуг быжыг чаңгыс деминиң бир херечизи – концерт залының хеп уштур черинге ажылдап турган школачы оолдарның эрес-дидим чоруу болган. Ислам Халилов, Артем Донсков, Никита Иванов олар террористер адып эгелээрге, дезип чоруй барбайн, коргуп девидээн кижилерни баштап алгаш, оларга билдингир өрээлдерни болгаш коридорларны дамчыштыр даштыгаар, айыыл чок черже, үндүр эдертип үндүрген.
Концерт залында террорисчи үүлгедиг дугайында медээлер кээрге, айыыл чок чоруктуң болгаш оперативтиг албан черлериниң, полицияның, өртке удур албанның ажылдакчылары ол-ла дораан-на айыыл-халапты чайладыры-биле «Крокус Сити Холлче” чорупканнар. Олар ону долгандыр бүзээлээш, камгалал ажылдарын чорудуп кирипкен. «Крокус Сити Холлдуң” кырында кижилерни дүжүрген, концерт залының иштинге артып калган кижилерни дилеп тып, дүрген дуза чедирер эмчилерге дамчыдып берип турган. Террорисчи үүлгедиг болган черге дүрген эмчи дузазының 70 ажыг бригадалары ажылдап турган. Камгалал ажылдарын шалыпкын чоруткан-даа болза, кижилерниң чамдыызының амы-тынын камгалаар арга чок болган.
“Кара пятница” хүнүнде 180 ажыг кижи кемдээн болгаш балыглаткан, 139 кижи амы-тынындан чарылган. Оларның аразында 3 бичии ажы-төл, Арменияның, Белоруссияның болгаш Молдавияның хамаатылары бар болган. Март 26-ның хүнүнде дилээшкин болгаш камгалал ажылдарын соксаткан.
Террорисчи үүлгедигге киришкенинге каразыттырган 11 кижиниң чамдыызын тускай даалгалыг албан черлериниң ажылдакчылары туткан. Туттурганнарның чамдыызы «Крокус Сити Холлга” террорисчи халдаашкынга киришкенин миннип өчээн. Террорисчи чорукту үүлгеткеннерни тудуп алган болганда, организакчыларны удавас илередип тып, тудуп алыры чайлаш чок деп РФ-тиң тускай даалгалыг албан черлериниң ажылдакчылары санап турар.
«Крокус Сити Холлду” болгаш аңаа чыылган кижилерни озал-ондактан чайладыр, айыыл-халаптан камгалаар хүлээлгелиг кижилер террористерге күштүг удурланыышкынны көргүспээнинге хамаарыштыр истелгени айыыл чок чорук албанының ажылдакчылары эгелээн.
Москва чоогунда Красногорск хоорайда улуг садыг-наймаа болгаш дыштанылга комплекизи «Крокус Сити Холлдуң” концерт залынга март 22-де амы-тынындан чарылган кижилер дээш Россия болгаш бүгү делегейниң чурттарының чоннары кажыыдап турар.
Март 25-те Тываның Чазааның Аппарат хуралы кажыыдалдың минутазындан эгелээн. Тываның Баштыңы кажыыдалды республиканың чонунуң болгаш бодунуң мурнундан илереткен.
“Бодумнуң болгаш хөй националдыг Тываның мурнундан амы-тынындан чарылганнарның төрелдеринге болгаш чоок кижилеринге ханы кажыыдалды илередип тур мен. Бо берге үеде шыдамык болгаш сагыш-сеткилдиң быжыын, кемдээннерге дүрген сегиирин күзедим” — деп, Владислав Ховалыг соцчеткилерде бодунуң блогунга бижээн.
Россияның Президентизи Владимир Путинниң чарлааны кажыыдал хүнү март 24-те республикада эрге-чагырга бажыңнарының кырында күрүне туктарын чавызадып бадырган. Хөй кижилер чыглыр оюн-тоглаа, концерт болгаш спортчу хемчеглерни соксаткан.
«Крокустуң” ханазының чанынга тыптып келген мемориалга кижилер бо хүннерде хөйү-биле кээп, чечектерни болгаш бичии уруглар ойнаарактарын салып, чулаларны кыпсып турар. Террорисчи үүлгедигден амы-тынындан чарылганнарның чуруктарын оларның төрелдери болгаш чоок кижилери эккеп турар.
«Крокус Сити Холлдуң” концерт залынга март 22-де болган террорисчи үүлгедигниң даартазында дораан Тываның найысылалы Кызыл хоорайның “Южный” микрорайонда “Кызыл – Москва” архитектурлуг объектиниң чанынга аныяк оолдар, уруглар чечектерни салып, чулаларны кывысканындан кажыыдалдың мемориалы чайгаар-ла тыптып келген. Бо хүннерде база мемориалга Тываның чурттакчылары кээп, террорисчи акциядан амы-тынындан чарылганнар дээш кажыыдап, балыглаткан кижилер дүрген сегиирин күзеп турар.
Ш. ЛОПСАН белеткээн.
“Шын” № 23 2024 чылдың март 27
