Тываның ном саңнарының каттыжыышкыны болгаш Республиканың К.И. Чуковский аттыг уругларның ном саңы кады ажылдап кылганы «Tuva_read» деп төлевилели-биле культурлуг инициативаларның Президент фондузунга чедиишкинниг болганнар. Ында көрдүнген акша-хөреңги-биле Чуковский аттыг уругларның ном саңында ЭЛАР деп сканерни садып алган. Ооң дузазы-биле уругларга тыва чогаалдарны чурагайжыдып турар. Культура-өөредиглиг төлевилелдиң сорулгазы – төөгүге бир дугаар тыва уруглар чогаалының электроннуг ном саңын тургузары.
Республиканың К.И. Чуковский аттыг уругларның ном саңының фондузунда ниитизи-биле 104622 янзы-бүрү номнар бар, оларның 12986-зы тыва дылда бижиттинген. Чаа сканерниң дузазы-биле ном саңының ажылдакчылары номчукчуларга төлевир чок номчуп болур 1000 электроннуг болгаш 100 дыңнаар номну кылыр деп планнап турар. Номнарның аудио бижидилгезин база-ла ол-ла грантының акша-хөреңгизи-биле саткан тускай үн бижидер дериг-херекселдиң дузазы-биле кылыр. Амгы үеде ном саңы тыва маадырлыг тоолдарны болгаш өске-даа уруглар чогаалын номчуур күзелдиг дикторларны чыып турар.
“ЭЛАР деп тускай дериг-херекселдиң дузазы-биле республиканың төөгүзүнде бир дугаар чурагайлыг архиви – совет үеден эгелээш тыва уруглар чогаалының электроннуг ном саңы тургустунар. Тыва уруглар чогаалының чурагайлыг архиви чечен чогаалдарны мультимедийлиг хевирге ырактан-даа номчуп болур баазазы апаар. Тыва литератураның электроннуг библиотеказының номчукчулары бичии уруглар болгаш аныяктардан аңгыда, башкылар, эртемниң, культураның болгаш уран чүүлдүң ажылдакчылары, эртемденнер, Тываның девискээринде дылдың, литератураның, төөгүнүң, культураның шинчилекчилери, республикадан дашкаар тыва чогаалдарны сонуургаар даштыкы кижилер, өске хоорайлар, чурттарже чурттап чорупкан Тываның чурттакчылары база болур”. – деп, библиотеканың директору Сылдысмаа Лопсан чугаалап турар.
Библиотека ажылдакчызының чугаалап турары-биле алырга, уругларның электроннуг ном саңынче 1947 чылдан амгы үеге чедир тыва авторларның чогаалдары кирер. Олар тыва уругларның болгаш улустуң аас чогаалдарының тыптып болгаш тургустунуп келгенинге үнелеп четпес үлүг-хуузун кииргеннер. Демдеглеп каалы, чурагайжыдар дээн чогаалдар чыындызының аразынче тожуларның ховар дээн тоолдар ному база кирер.
Амгы үениң чаа дериг-херексели ажылдаары дүрген болгаш сөзүглелди шынарлыг кылдыр ажылдап кылыптар, документилерни тодаргай хемчээлден тырттырып, саазынга дегбейн, номну салгаш, чүгле кнопка базыптарга электроннуг хевирже киириптер шынарлыг.
