Тывада «Социал хөмүр» губернатор төлевилелиниң киржикчилеринге халас хөмүр-дашты чедирери сентябрь ортан үезинде эгелээн. Ийи ай дургузунда одаар чүүлдү 1,2 муң ажыг өг-бүлеге дүжүрген. Ол дээрге социал дузаның бо хевиринге хереглелдиг деп санаттынган бүгү өг-бүлелерниң чартык кезии-дир.
Төлевилелдиң негелделери-биле амыдырап-чурттаарының хемчээлинден эвээш орулгалыг 4 азы оон хөй ажы-төлдүг өг-бүлелер чер бажыңнарынга одаар чүүлдү чылда чаңгыс катап халас ап болурун сагындыраал. Төлевилелди харыылап турар ТР-ниң Күш-ажыл яамызының дыңнатканы-биле алырга, 2024 чылда 12469 ажы-төлдүг 2856 өг-бүле одаар чүүлдү алыр.
Төлевилелдиң киржикчи бүрүзүнге регион бюджединиң акша-хөреңгизи-биле 2,1 тонна хөмүр-дашты тускайлаар. Чедери берге черлерде – Тожу биле Тере-Хөл кожууннарда өг-бүлелер хөмүр орнунга 3,12 куб хемчээлдиг одаар ыяшты алыр.
Республиканың Күш-ажыл яамызының медеглээни болза, «ТСП» КУБ Каа-Хем, Өвүр, Сүт-Хөл, Барыын-Хемчик, Мөңгүн-Тайга кожууннарда база Ак-Довурак хоорайда дуза алыкчыларынга хөмүр чедирер даалгазын бүрүнү-биле күүсеткен. База 5 кожуун хөмүр дүжүрер планының чартыы хирезин дүжүрген.
Бии-Хем, Тес-Хем, Таңды база Чеди-Хөл кожууннарда ажыл ам-даа эгелевээн. Хөмүр чедирер график езугаар кожууннарже сөөртүлге декабрьда эгелээр, чүге дизе бо кожууннар Каа-Хем хөмүр-даш уургайындан 100 хире километр черлерде болгаш, чурттакчы чонга, ооң иштинде “социал” хөмүр алыкчылары ынчан алыр.
Республиканың Чазаа чурттакчы чонга садар хөмүр өртээн өйлеп-таарыштырарын чорудуп турарын сагындыраал. Ону чылда инфляцияны көрүп, эде санаар. Уургайдан садар бир тонна хөмүрнүң өртээ 2024 чылда 2765 рубль кылдыр доктааттынган.
Оон аңгыда, дажып-сөөрткениниң өртээ аар болганындан, казып-тывар компанияның өртээнден одаар чүүлдүң төнчү өртээн хевирлээрин Тываның эрге-чагыргазы кызыдып турар. Ынчангаш республика Баштыңының даалгазы-биле, совет үеде турганы ышкаш, одаар чүүлдүң төпчүткен хандырылга системазын – кожуун төптеринде хөмүр складтарын катап ажылдаткан. Бөгүн олар ону мөөңнеп чыыр бааза кылдыр ажыглап, хереглекчилерге хөмүрнү садып-саарып турар.
Тывада чурттакчы чоннуң эвээш орулгалыг кезээнге, ылаңгыя хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге дөрт деткимче хемчээ, ооң санында халас хөмүр-биле дузалап турар.
Ындыг деткимче алган 2,8 муң хире өг-бүле бүрүзү 6 муң рубльге өг-бүле бюджедин камнап алырлар. Республика «Социал хөмүр» төлевилелче чылда ниитизи-биле 12–13 сая рубльди аңгылап турар.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.
Чурукту интернет четкизинден хоолгалаан.
"Шын" №89 2024 чылдың ноябрь 20
