РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң бот-тускайлаң программаларны узадыр дугайында шиитпири Тыва Республика ышкаш субъектилерниң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң деңнелин бедидер аргаларны берип турар. Россияның 10 региону бот-тускай программа-биле ажылдап турарын сагындыраал.
Россияның экономиктиг хөгжүлде сайыды Максим Решетниковтуң чугаазы-биле алырга, амгы үеде регионалдыг командаларының кол сорулгазы – экономиканың мурнунга тургустунган шаптараазыннарны болгаш бар аргаларны барымдаалап, оларның утказын шынарлыг ажылдап кылыры болур.
Хууда программаның күүселдези Тываның үлетпүр комплекизин калбартырынга идигни берген, ол элээн каш кол макроэкономиктиг көргүзүглерниң өзүлдезинге салдарлыг болган. 2020–2024 чылдарда программаның кол түңнелдериниң бирээзи – республиканың тудуг ажыл-агыйын идепкейжиткени болган.
«Сайыт Максим Геннадьевич Решетников апрельде Тывага чорааш, боттарывыстың тудуг материалдарының бүдүрүлгезин шуудадып, чаа микрорайоннарның инженер четкилерин тургусканывысты көрген. Тудуг ажылдарының индекизи-биле Тыва 2023 чылда Сибирьде 1-ги, а Россияда 3-кү черде болган (53 хуу өзүлде). Чуртталга тудуун киирери 23,7 хуу өзүп, 172,7 муң кв. метр четкен» — деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг чугаалаан.
Деткимчениң өске-даа хемчеглерин ажыглаарынга бот-тускайлаң программа эптиг байдалдарны тургузуп турарын демдеглээри чугула. ИПСЭР-биле инженерлиг инфраструктура тудуунче инфраструктурлуг бюджет чээлилериниң аргазын ажыглап, Тыва 1,3 млрд рубльди хаара туткан.
Программа күрүнениң федералдыг программаларын боттандырарынга арганы берип, бот-тускай программаның сорулгаларын күүседири-биле ону дүүштүрүп турары кол. Республика Моол-биле кызыгаарда Хандагайты эрттирилге пунктузун хөй талалыг ажылдаар кылдыр чаартып, программа акша-хөреңги-биле ооң чоок-кавызында тускай экономиктиг зона тударынга белеткеп, инфраструктура тудуун эгелээн.
Ниитизи-биле алырга, Тывага бот-тускайлаң программа кол инвестиция чепсээ болганын бадыткаан. 2023 чылдың түңнели-биле, бүдүрген продукцияның хемчээли 2 млрд рубльден ажып, программаның эгезинге деңнээрге, 2,7 катап өскен.
Чаа хевирлээн 2025–2030 чылдарның Бот-тускай программа төлевилели ийи кезектиг: «Экономиканы сайзырадыры» база «Чуртталга хүрээлеңи». Тываның Чазаа төлевилелди белеткээрде, шупту кол яамылар – Россияның Экономиктиг сайзырал, Тудуг, Транспорт, Көдээ ажыл-агый, Кадык камгалал, Культура болгаш Чырыдыышкын яамаларның айтыышкыннарын удуртулгага алган.
«1800 чедир ажылчын олуттарны тургузуп, 15 млрд рубль хире инвестицияларны хаара тударын баш бурунгаар планнаан бис. Үндүрүг орулгазы 1,5 млрд рубль чедир көвүдээр ужурлуг. Бар төлевилелдер-биле санаашкыннарны чоруткан. Программаның күчү-шыдалы ол көргүзүглерни улгаттырар арганы бээр» — деп, республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг чугаалаан.
А. МОНГУШ.
"Шын" №62 2024 чылдың август 17
