“Наадым – 2022” байырлалында Азия төвүнге “Ак чем – 2022” фестиваль мөөрей хевиринге болуп эрткен. Ниитизи-биле республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан сүттен ак чем кылып турар 20 бүдүрүлге черлери киришкен.
Тывага бүдүрген быштак, өреме, чигирзиг аъш-чем аймаа Саян артында бүдүрүп турар барааннар-биле чижилгени тургузуп болур. Оон аңгыда, туристерниң кичээнгейин база хаара тудуп болуру демдеглеттинген.
Ук делгелгеге Бай-Тайга кожуундан “Бай-Тал” КХН база киржип чедип келген. Ооң директору Кызыл-Кат Кочал-оол кылып турар ажылының дугайында таныштырды:
“Бүдүрүлгевисте ак чемнерден хымыс, курут, кадыктар, үүргенелиг кадыктар дээш оон-даа өске чемнерни кылып турар бис. Шупту 3 кижи ажылдап турар. Бевисти бо чылын агаар-бойдустуң берге байдалы-биле орай саггаш, ам саарын соксадып турар бис. Чүге дээрге оът-сиген эвээш үнген, кааңнаашкынныг болганы-биле чаңгыс катап саап турган бис. Сагган сүдүвүстү маңаа эккээривиске дораан саттына берди. Ак чемнерни хоорай чурттакчылары черле аажок сонуургаар болгаш, бичии када-ла болду. Ак чем-биле ажылдаарга эки-дир. Ону шупту хереглээр, чиксээр болгаш, чагыглар хөйү-биле кирип турар. Ам-даа кызып ажылдаар бис”.
Бо чылдың май 5-тен тура КХН-ниң ады "Бай-Тал" кылдыр эде адаттынган дээрзин ооң директору дыңнаткан.
Делегейде сурагжаан деликатес – итали быштак дугайында Тываныӊ садыг-үлетпүр палатазыныӊ президентизи Аяс Мөӊге үнелелди берген:
«Көдээ ажыл-агый барааннарын бүдүрүп турар «Туран» кооперативиниң даргазы Сергей Санчапович Сат «Ак чем» фестивалынга боттарыныӊ барааннарын бараалгадып делгээн. Сүт, саржаг, ааржы, өреме дээш янзы-бүрү аймаан делгээни өөрүнчүг. Чаӊчыга бергенивис аъш-чем аймааныӊ аразындан моцарелла деп быштакты көрүп кааш, кайгап-харап, магадап көрүп турдум. Бистиӊ бүдүрүкчүлеривис, эр хейлер! Даштыкы барааннарны боттарыныӊ бүдүрген барааны-биле солуп турарын херек кырында көргүзүп турарлар”.
Быштакты болдунары-биле кылгаш, садып турар-даа болза, чон ону үргүлчү сураглап айтырып кээр. Ынчангаш бүдүрүлгениӊ хемчээлин улгаттырар сорулгалыг.
Мөөрейниң түңнелинде Чөөн-Хемчик кожууннуң Хөндергейден “Хүндү” көдээ ажыл-агый кооперативи тиилекчи болуп, дериг-херексел садып алыр 100 муң рубль-биле шаңнаткан. Ук бүдүрүлге чери эң-не тергиин деп үнелелди алган.
Оон аңгыда “Тергиин таныштырылга” деп шаңналга Барыын-Хемчик кожууннуң Хөнделеңден хууда сайгарлыкчы, фермер ажыл-агыйының баштыңы Рада Соян төлептиг болган. “Улусчу ёзу-чаңчылдарны кадагалааны дээш” Мөңгүн-Тайга кожууннуң “Арзайты” көдээ ажыл-агый кооперативи, “Амгы үениң технологиязы” дээш Чөөн-Хемчик кожуунда Чадаана хоорайның “Сибирьде Агро” көдээ ажыл-агый кооперативи, “Эң делгем ассортимент” дээш Чаа-Хөлден хууда ажыл-агыйлыг Азиата Дамба, “Чоннуң шилилгези” дээш Улуг-Хем кожууннуң Арыг-Бажындан хууда сайгарлыкчы Шораан Доспан олар тус-тузунда 15 муң рубль-биле шаңнатканнар.
Арткан киржикчилерни идепкейлиг киришкени дээш, Тываның Экономиктиг хөгжүлде болгаш үлетпүр яамызы өртектиг белектер болгаш дипломнар-биле шаңнаан.
Чыжыргана СААЯ.