Эки турачы, 4-кү взвод командири, гвардейжи улуг лейтенант Монгуш Доржу Кежеге оглунуң болгаш ооң ынак эжиниң дугайында бижикседим.
Доржу Моңгуш Ковров хоорайның офицер школазын чедиишкинниг дооскаш, улаштыр Тыва Арат Республиканың аъттыг шериг эскадронунга командирлей берген. Ол шылгараңгай шериг ажылдакчызы, улуг лейтенант дужаалдыг офицер чораан. Шериг өөредилгени чедиишкинниг дооскан баштайгы тыва офицер. Үш ай хуусаалыг шериг өөредилге (ополчен өөредилге) үезинде ол Иргит Багбуужап Мадай уруу-биле таныжып алган. Ооң соонда Доржу Моңгуш Эрзин кожуунга чонну ополчен шеригге өөредип турган. 1943 чылдың сентябрьда Тыва Арат Республиканың Чазаа дошкун дайын чылдарында тыва эки турачыларны Улуг-Хемни кежир үдээн турган. Ол эки турачыларның аразынга акым Моңгуш Доржу Кежеге оглу ынак эжи Иргит Багбуужап Мадай уруу-биле кады турган. Олар немец фашистиг эжелекчилер-биле демисежир дээш фронтуже кады аъттаныпканы ол.
Совет Чазак эки турачы аъттыг шериг эскадронунуң IV взвод командири, гвардейжи улуг лейтенант Моңгуш Доржу Кежеге оглунга эрес-дидим чоруу дээш, Ада-чурттуң Улуг дайынының ордениниң I-II-III чергениң болгаш хөй санныг дайынчы орденнерин, медальдарын тывыскан.
Дайын шөлүнге кады чораан ынак эжи Багбуужап Мадай уруу балыгланган солдаттарга эмчи дузазын чедирип ажылдавышаан, өске эштери эки турачылар-биле бир дөмей эрес-дидим тулчуп турган. 10 эмчи сестразының бирээзи ол. Дайынга эрес-дидим маадырлыг чоруу дээш Совет Чазактың хөй санныг медальдары болгаш Ада-чурттуң Улуг дайынының I чергениң ордени-биле шаңнаткан.
Акым биле чаавам 1944 чылдың күзүнүнде төрээн Тывазынче ээп чанып келгеннер. Олар иелээн чаавамның төрээн черинге чурттап чораан. Багбуужап Иргит чаавам фронтудан ээп келгеш, төрээн сууру Эрзинниң школазынга башкылап тургаш, хенертен аарааш мөчээн. Акым эжи чок болган соонда, төрээн кожууну Сүт-Хөлче ээп чанып келген.
Орлан-оол МОНГУШ, ТР-ниң алдарлыг ажылдакчызы, күш-ажылдың хоочуну, Сүт-Хөл кожууннуң хүндүлүг чурттакчызы.
Чуруктарны интернеттен алган.
“Шын” №17 2025 чылдың май 8
