Өөредилге чылы келген. Школачы, студент база уруглар сады баар ажы-төлдүг кижи бүрүзү уругларын өөрениринге белеткеп алыр дээш кызып, акша-көпееэн харам чокка өргүүр апаар. Ук чарыгдалдарны таптыг бодамчалыг кылбас болза, амыдыралга чедишпейн барып болур.
Карак-кулак чок садыгже далажы бербейн, бир дугаарында, херектиг өөредилге херекселдерин, идик-хепти четчелеп, чүнү садарын даңзылап алыр. Чаа өөредилге чылында улаштыр ажыглапкы дег өөредилге херекселдери бар болза, оларны даңзыдан шыйып кааптар. Даңзыны тургускан соонда, өөредилге херекселдери болгаш идик-хеп садыгларын, рынокту дөгерезин көрүп, өртектерни деңнеп алыры чугула.
Бирги классчыга рюкзак, пенал дээн хевирлиг херекселдерни үр үеде ажыглаары-биле акша харамнанмайн, шынарлыг кылдыр алыры чугула. Өөредилге херекселдерин чаңгыстап чыып турарының орнунга, белен чыып каан набор садып алгаш, даңзы ёзугаар четчелеп тургаш, четпейн барган херекселдерни немей садып ап база болур. Ынчан кижи бодунуң үезин-даа, акшазын-даа камнап алыр.
Чамдык ада-иелер бижиттинер стол, сандайны чугула кылдыр көрбес. Эгезинден тура уругнуң онаалга кылыр булуңчугажын белеткеп алырга, өөреникчиниң дурт-сыны, карааның көөрү-даа белен үрелбес, кадык өзеринге кончуг ажыктыг болур. Оон аңгыда, уруг боду аңгы стол, сандайлыг болурга, чурумга-даа өөренир, сагыш-сеткилин өөредилгеже углаарда эптиг. Өөреникчи кижиниң стол, сандайы, номнары чаа болуру албан эвес. Мебельди чарлалдар таварыштыр кижилер холундан садып ап база болур. Ол ышкаш өөредилге чылы эгелей бээрге, чедишпес номнарны көрүп тургаш, школаларга болуп эртер номнар ярмарказындан эрги-даа болза, эдилели эки номнарны чиик өртекке садып алыр арга бар.
Өөредилге чылының эгелээр мурнунда өртектер өзе бээр. Ынчангаш чүгле баштайгы хүннерде чугула херек өөредилге херекселдерин садып алгаш, Билиглер хүнүнүң соонда, өртектер бада бээрге, уругнуң кичээлдээр чурумун көрүп тургаш немей садып алыр болза кедилиг. Хары угда көвүдедир садып алырга, хереглеттинмейн баары база бар. Курлавыр кылырынга ынак болза, каяа шыгжаарын боданып алыр. Рыноктуң болгаш өске-даа садыгларның өртектерин деңнеп көөрге, чуга кыдырааштарның эң чиик өртектии Fix Price садыында болган.
Өөренир ажы-төлге идик-хеп садып алырда, өртээниң чиигинче эвес, а шынарынче көөрү чугула. “Харам кижи ийи катап төлээр” дөп сөстерни утпаза чогуур. Аар өртектиг брендиниң хептери шынары эки, үр үе дургузунда кедиптер, эптиг-даа болур. Ылаңгыя хеп бичиилей бээрге, өөреникчиниң соонда кедиптер дуңмалары бар болза, чиик өртектиг, шынары багай хеп саткан ажыы чок. Бижиттинерге дораан төнер чуга кыдырааштарга камналганы кылып болур.
Үениң сайзырап келгени-биле колдуунда Wildberries, Озон дээш оон-даа өске интернет-садыглардан элээн чиик өртек-биле идик-хеп, эт-херексел дээш оон-даа өске чүүлдерни чагыдып алыр апарган. Шак ындыг чагыдылга кылып тургаш, хептиң материалын болгаш өске чагыдыкчыларның арттырган саналдарын өөренип көөрү чугула. Хепти кедип, хемчээп, көрүнчүк баарынга кедип алгаш катап-катап тырыкыланып көрүп тургаш шилиир улуска бо арга таарышпайн барып болур. Хепти болдунары-биле янзы-бүрү кылдыр чагыдып алгаш, таарышканын шилээш, артканын дедир чорударга, дөмей-ле элээн акша үне бээр. Бир хепти дедир чорударга 100 акшадан өрү, а элээн каш хептен ойталаптарга, мында өртектер-биле деңнежи берип болур. Ынчан садыгланыышкынга камналга болдунмайн баар.
Шак ындыг таварылгада “Детский мир” дээн ышкаш чурттуң булуң бүрүзүнде аңгы-аңгы адырларлыг, хөй акциялар чорудуп турар садыгларындан камналгалыг кылдыр садыгланып ап болур. Ылаңгыя хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге ол кончуг ажыктыг. Үш хепти алырга, чүгле ийи хеп өртээн төлээр, өскээр чугаалаарга, 3 дугаары халас болур дээш оон-даа өске акцияларны көрүп болур. Ол ышкаш шак ындыг садыглардан таарымчалыг өртектер-биле өөреникчиниң идик-хевин садып ап болур.
Хөй-биле хөлзеп, узун оочурларга баскылашпас деп бодаар болза, баш удур май, июнь, июль айларда садыгланып алганы дээре. Ынчан шилилге кылырга-даа эптиг, өртектер база өспээн болур.
Школа бүрүзү колдуунда чаңгыс аай хептиг болур апарган. Класстың ада-иелери-биле дугурушкаш, хары угда чагыдыптарга, хөйнү алганы дээш чиигелделиг болур.
Өөредилгениң шынары эки, немей өөредилге сайтыларындан ажы-төл кичээлдезин деп бодаар болза, компьютер азы ноутбук, презентация, төлевилелдер, дыңнадыглар дээш өске-даа ажылдар парлап үндүрер принтер турар болза эки.
Ажы-төлдү өөредилге чылынга белеткээри дээрге саң-хөө талазы-биле быжыг билиглиг, өг-бүлениң бюджедин шын тудуп билир болурунуң бир кезии. Шак ону чедип алырда, тускай мергежил хереглеттинмес. Кандыг-даа кижи саң-хөөге хамаарышкан янзы-бүрү номнарны номчуп, интернет четкизинден хынаттынган билиглерни дыңнап, көрүп тургаш, бодун сайзыратканының түңнелинде, үстүнде айыттынган шынарларны бодунга чаңчыктырып ап болур. Амыдырал бистиң холувуста.
Чыжыргана СААЯ.
“Шын” №65 2024 чылдың август 28