«Аныяк өг-бүлелерни чурттаар оран-сава-биле хандырары» программада деткимчениң үш аңгы хевири бар: чурттап турар оран-савазын экижидери, бажың садып алыры, чаа бажың тудуп алыры.
Программаның акшаландырыышкынын аныяк өг-бүле Тываның кайы-даа суурунга азы хоорайынга чурттаар оран-саваны тудуп азы садып ап болур. Чурттап турар оран-савазын экижидип алыр программада – бажыңының шөлүн өг-бүлениң кижи санынга улгаттыр тудуп алыры көрдүнген. Бир кижиге 13,1 дөрбелчин метрни деңнээн. Программаның акшаландырыышкынындан бир кижиге 18 дөрбелчин метр кылдыр санаар. Бир эвес өг-бүледе 5 кижиниң чурттап турар оран-савазы 90 дөрбелчин метр ажа бээр болза, ук өг-бүле программага киришпес. Ипотекалыг өг-бүлелерге ооң кезиин төлеп алырынга көрдүнген болур.
Тес-Хем кожуунда оочурда 103 киржикчи өг-бүле бар. Оларның аразында 22-зи хөй ажы-төлдүг, 81-и – эвээш ажы-төлдүг өг-бүлеге хамааржыр.
Аныяк өг-бүлелерге чурттаар оран-сава тудуп алыр программаны шиңгээдирге, чурттаар оран-сава болгаш уруглар саны немежип, сан-түң статистикага эки салдарлыг дээрзин кожуун чагыргазының амыдырал-хандырылга килдизиниң архитектору Көжер-Сылдыс Санчат дыңнадып турар.
Эрткен чылын 7 өг-бүле аразындан ипотеказын немей төлеп алыры-биле ийи, чаа бажың тудуп алыры-биле ийи өг-бүле, артканы чурттап турар оран-савазының шөлүн улгаттыр тудуп алыры-биле деткимчени алган. Чамдык өг-бүлелер Кызылга туткан бажыңын бадыткап көргүскеш, деткимчени ап турар дугайында Көжер-Сылдыс Санчат чугаалаан.
Бир чылын хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерниң 70 хуузу, эвээш ажы-төлдүг өг-бүлелерниң 30 хуузу, дараазында чылын эвээш ажы-төлдүг өг-бүлелерниң 70 хуузу, а хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерниң 30 хуузу дээш, чыл санында өскерлип турар. Оон ыңай акшаландырыышкынның түңүнден өг-бүле боттары 30 хуу орулгазын көргүзер дугайын база негелдеде айыткан.
Берт-Даг сумузундан Чайнара болгаш Буян Оюннуң өг-бүлези 2018 чылда 3 ажы-төлдүг тургаш, оочурга туруп алган. Амгы үеде олар 4 ажы-төлдүг: улуг уруу 5-ки классчы, хеймери 1,8 харлыг. Чайнара Оюн көдээ Культура бажыңында, а өөнүң ээзи уруглар садында ажылдап турар. Олар оран-савазының таваан тудупкан турда, программаже эрте берген дугайын дыңнаткан.
– Программаже эрте бергенивисти билбээн бис. Бажыңывысты боттарывыс акшавыс-биле тудуп алыр деп бодаан бис. 940 муңну деткимче кылдыр алдывыс. Ол дээрге биске, аныяк өг-бүлеге, дыка эки идиг болгаш дөгүм болган. Эрте бээр деп билген болзувусса, чаңгыс аай улгаттыр тудуп алыр турган бис. Программа таварыштыр чараш бажыңны тудуп алдывыс. Чагырга ажылдакчыларынга өөрүп четтиргенивисти илередип тур бис!
/ Алиса ДОНГАК.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" №27 2023 чылдың апрель 15
