Хууда бодал
Сөлгү үеде куда-дой эрттирип тургаш, эзиртир суксун ажыглавазынче чонну кыйгырып турар апарган. Мында улуг албадал кылыры база шын эвес болгу дег, ынчалза-даа кижилерниң күзелинден, байдалдардан хамааржыр. Чоннуң ол талазы-биле бодалы дөмейлешпес-даа болза, хөй кезии арага чок кудаларны деткип турар апарганын чугаалаар апаар.
Куда-дойларны хөй тырттырып турар видеооператор Ролан Ооржактың ол талазы-биле бодалын айтырган бис:
– Бодум амы-хуумда 2009 чылдан тура кудалар, дойлар тырттырып эгелээн мен. Ынчангы үе биле бо үени деңнээримге, көңгүс аңгы апарган. Амгы кудаларның шынары экижип турар. Эрткен чылын арага чок куданы база тырттырган мен. Дыка аянныг, солун болур чорду. Чогум сөөлгү үеде кудаларга чыылган улус хөй арага ишпес апарганын эскердим. Өске чылдарда “эзеңгизи дыңзый берген” аалчылар шуугап шаг боор турган болза, ам ындыг улус шуут чок. Аныяктар-даа, улуг назылыг-даа улус хөй арага ишпес, бичии ижип-даа турар болза, боттарын шын алдынып билир апарган. Оон аңгыда, амгы кудаларда национал ёзу-чаңчылдарже хүндүткел, улуг кичээнгей салып турары көскү апарган. Ол байдал колдуунда куда эрттирикчизинден кончуг хамааржыр болур чорду. Олар куда-дой үезинде “Дашкаларны көдүрээлиңер!” деп кыйгырыг безин кылбас апарган. Ийи-чаңгыс ындыг кудалар барын эскерер чордум.
Видеооператор азы чурук тырттырыкчызы кылдыр өгленишкен аныяктарның дилээн ёзугаар каяа, канчаар тырттырарын баш бурунгаар сүмележип, дугуржуп алгаш ажылдап турар мен. Колдуунда хөй-ниити черлериниң чанынга, чижээ, “Азия төвү” скульптуралар комплекизиниң чанынга, хүрээ чанынга дээш өске-даа черлерге аныяктарга шампанское ажыдарын шуут чөпшээревес мен. Шак ындыг кадрлар чараш-даа эвес болур. Ылаңгыя хүрээ девискээринге дашка көдүрер хамаан чок, артык дааш-шимээн безин үндүрбес чер ышкажыл. Ынаар шала сербээ безин кирери хүрүм болур. Ынчангаш ол девискээр чанынга эзиртир суксун аймаа чагдаткан ажыы чок. Мээң ол негелдемге аныяктар боттары-даа, эштери-даа удурланмас боор чорду.
А кажан хоорайдан дашкаар чараш черлерге тырттырар дээн болза, ынчан харын чөпшээрээр мен, чөпшээреп тура, ол дораан куруг шилдерин, артык бокту, куруг саваларны хаптааш, машиналарынче чүдүрүп алыр азы бок октаар урна бар болза, ынаар октаар кылдыр өөредип, чурумчудуп алырын кызар чордум. Мен ышкаш бо талазы-биле ажылдап турар видеооператорлар, фотографтарга база мону сүмелексээр-дир мен. Өгленишкен аныяктардан чагыгны хүлээп ап тургаш, боттарывыстың ажылдаар дүрүмүвүстү база таныштырып, ону сагыырын чедип алыр болзувусса эки.
Амгы үеде улус шупту арага ижери модада эвес деп биле бергенинге өөрүүр чордум.
К. МОНГУШ чугаалашкан
Чурукту интернеттен алган.
"Шын" №63, август 26 2023 чыл.