Арага чок куда эрттирер болза, 100 муң рубльди Кызылдың мэриязы аазап турарының дугайында медээ-чарлал бичии када көстү каапкаш, чиде берген. Та айыткан түңү эвээш көзүлген чүве, та өске бир чылдагаан-даа турганы чадавас – ооң соонда ук айтырыг шимээн-дааш чок барган. Алызындан алырга, ук төлевилелде чаа чүүлдер чок-тур ийин, эргиниң дуржулгазының катаптаашкыны-дыр. Ындыг арага чок кудаларны ырак эвес үеде көрүп шаг болган болгай бис. Чүгле тус черлерниң чагыргаларының орнунга профэвилелдер, комсомол, албан-организациялар өгленишкеннерге байыр чедирип, шаңнал-макталды тыпсыр боор чүве. Адын арага чок куда-ла дээр, а херек кырында эзиртир суксуннарны хөнектерде кудуп каан турар боор чүве, ынчангаш эзириктерниң саны, алгыш-кырыштар, чогуш-содаалар база эвээш эвес болур. Бөгүнде бистиң кол сорулгавыс – улустуң амыдыралындан, ниитилелден араганы аңгылаары, элээр байдалды суртаалдаары, ижиктирери-ле болгай.
Ам харын тывалар акша-мөңгүнге туралыы хөлчок апар чыдар, куда-дой дүжүрер дээш чээли-кредит ап, өреленип шаг болур. Шүүделди эвээш-биче-даа бол, дуглап алыр дээш, эки-бак төрелдерин, таныыр-танывас кижилерни бажын ажыр чалап алыр. Оолдуң, кыстың төрелдери база мөөрейлежир апарган. Кайы таланың хөй ужа-төш, белек-селек, акша-мөңгүн салганын бирден бирээ чокка сайгарып, чугаалажып кээр. Ол бүгү 1 дугаар медээ апарган. Арага чок куда эрттирген диртип кыжыртырындан дөргүл-төрел чалданыр апарганы чадавас. Бо төлевилелдиң арам-сарамын мооң-биле база тайылбырлап болур.
Чогум арага чок кудалар дугайында төлевилел бодунуң ужур-утказы-биле багай эвес-тир ийин. Өгленишкен аныяктарга чаагай үлегер-чижек, дөгүмче, камналга-даа-дыр. Чүгле харын эргиниң ол арга-дуржулгазын шуут-ла хоолгалап албайн, бо үениң негелделеринге дүүштүрер, таарыштырар, өйлээр турган-дыр ийин. Маңаа чүгле чогаадыкчы хамаарылга херек. Чүгле дөргүл-төрелдерниң эвес, чагырга черлериниң база. Өг-бүле дээрге ниитилелдиң үүрү деп чарлаарынга ынак болгай бис, ынчап келирге, маңаа ниитилелдиң, хөй-ниити институттарының ролю улуг.
А. ХЕРТЕК.
Чурукту интернеттен алган.
"Шын" №62, 2023 чылдың август 23