Тыва Республиканың фондузунда арга-арыгның шинчилелдери уламчылап турар. Ол талазы-биле тускай планнаттынган ажылды Тыва Республикада Арга-арыг камгалалының төвү чорудуп турар. Регионнуң Арга-арыг болгаш бойдус ажыл-агый яамызының специалистериниң тайылбырлааны-биле алырга, ол ажылды күрүне хайгааралының графиги ёзугаар чылдың-на чорудуп турар. Ол ажыл арга-арыгның байдалын, ниити арга-арыгның катап тургустунуп турарының шимчээшкинин база регионнуң курлавырларын чаартыр талазы-биле хемчеглерниң үре-түңнелин тодарадырынче угланган.
Июнь айда салбырның специалистери Кызылдың болгаш Туранның арга-арыг ажыл-агыйларының девискээрлеринге делгереңгей шинчилелдерни ниитизи-биле 460 гектар шөлге чоруткан. 2022 чылдан 2023 чылга чедир ол девискээрлерге арга-арыгны катап тургузарының хемчеглери көрдүнген, ынчангаш ол черде ажылдың чорудуу доктаамал хайгааралда турар.
Олурткан өзүмнерниң шынарының болгаш сан-түң талазы-биле сайгарылганы кылыры-биле, ук девискээрлер шилиттинген. Шинчилелде арга-арыгны катап тургузарының хемчеглериниң, ооң иштинде кылымал болгаш бойдустан чайгаар катап тургустунарының үре-түңнелин үнелеп көөр ажылдар база кирип турар. Ажыл үезинде шенелде девискээрлерге арга-арыгның патолог-инженерлери ыяштарның болгаш дириг амытаннарның санын, хевирлерин тодараткан, үнүштерниң дириг артып болур байдалын болгаш чаа тарыттынган өзүмнерниң деңгелин үнелээн.
Шинчилелдерниң түңнели-биле алырга, үнүштерниң байдалы эки деп санаттынган, ол чүүл ында арга-арыг турум байдалда катап тургустунуп турарын көргүзүп турар. "Бир девискээрде өзүмнерниң узуну көрдүнген критерийлерге дүүшпейн турары илереттинген. Ооң-биле чергелештир бойдустуң арга-арыгларын катап тургузарының чорудуун хайгаарап турар арткан ийи девискээр шупту нормага долузу-биле дүгжүп турар. Ол чүүл арга-арыгның катап тургустунарынга кижиниң киржилгези чокка, бойдустуң таарымчалыг байдалының чедимчелиин көргүзүп турар" — деп, Арга-арыгны камгалаар төп дыңнаткан.
Июльда Чадаананың арга-арыг ажыл-агыйының девискээринге салбырның специалистери, арга-арыгның патолог-инженерлери, база шак ындыг шинчилелдерни 133,5 гектар шөлге чорудар. Ында арга-арыг культураларының байдалын шинчилеп, оларның өзүлдезин нормативтер-биле деңнеп, үнелелин бээр.
Регионда арга-арыг курлавырларын үре-түңнелдиг ажыглаарынга ындыг хайгааралдарны доктаамал чорудары кончуг чугула. Кирген медээлерниң ачызында специалистер арга-арыгны катап тургузар ажылдың үре-түңнелиниң амгы үеде деңнелин үнелээринге, берге байдалдыг черлерни илередип тодарадырынга, Тыва Республикада арга-арыгны камгалаарының болгаш катап тургузарының ажылдарын моон соңгаар хөгжүдериниң эртем талазы-биле үндезилеттинген саналдарын ажылдап кылырынга дузалыг. Ол чүүл, бодунуң ээлчээнде, регионда арга-арыгның экологтуг турум байдалын бедидеринге болгаш агаар-бойдус өскерлиишкиннеринге оларны таарыштырар ажылдарга дузалаар.
ТР-ниң Чазааның медээзинден.
Чурукту интернеттен хоолгалаан.
“Шын” №26 2025 чылдың июль 10