Балгазынныӊ, Кызылдыӊ, Туранныӊ эзимнеринде чаш өзүмнерниӊ байдалын экологтар чылдыӊ-на хынап турар.
«Россияныӊ арга-арыг камгалалыныӊ» Тывада салбыры 2023 чылда күрүне даалгазы-биле республиканыӊ 690 гектар арга-эзимнеринге мониторингини эрттирер.
Тываныӊ Арга-арыг камгалаар төвүнүӊ специалистери үстүнде айыткан арга-арыг ажыл-агыйларыныӊ девискээринге боттуг шинчилелдерни чорудуп эгелей берген.
Балгазынныӊ арга-арыг ажыл-агыйыныӊ 258,4 гектар девискээринде ала-чайгаар өзүп турар хадыларны, 180 гектар шөлде «кылымал арганыӊ» чаш ыяштарныӊ өзүп үнүп турар байдалын шинчилээн. Үнүш чок черге ыяш дөстерин тарып олурткаш, ооӊ кайы хире ижигип өзерин үргүлчү хынап демдеглеп турар. Ыяштар 7 харлыг апаарга, ооӊ шынарыныӊ, өзүлдезиниӊ күрүне стандарттарынга дүгжүп турарын хынап шинчилээн соонда, чогуур документацияны белеткээш, арга-арыг-биле шыптынган чер деп категорияже шилчидер.
Чаш ыяштарны шенеп тарып олуртурунга 34 шөлдү шилип алгаш турган. Ол черлериниӊ географтыг туружун тодараткаш, чурукка тырттырган. Баш бурунгаар шинчилелдерни кылган. Чижээ, 1 гектар черге чеже дөс олуртуру, келир үеде ол ыяштарныӊ унунуӊ диаметри, узуну, аразыныӊ ыраа кайы хире болурун санааш, ол участоктарга шыргай азы шаараш арга өзүп болурун тодарадып турган. Шинчилээн участоктарыныӊ байдалы анаа болган.
Кылымал арга тургузарынга белеткеп турганы 47,9 гектар шөлдү шинчилээрге, ыяш дөстери тарып олуртурунуӊ чогуур негелдезинге дүүшпейн барган.
Специалистер эзимнерге боттуг шинчилелдер кылып тургаш, чыып алган материалдары-биле ажылдап турар.
/ Р. ДЕМЧИК белеткээн.
"Шын" №39 2023 чылдың май 31