Суг – амыдыралдың үндезини. Ол чокта чуртталга чок. Бүгү дириг амытаннар, үнүштер, суг чок болза, кагып өлүр. Сугну хүндүлээр, чүдеретпес, бокталдырбас ужурлуг бис. Хемнер, хөлдер кыдыын аштап чоруур улустуң оруу чайгаар ажыттынар. Суг бажын дагыырга, суг элбек үнүп эгелээш, черин чемишчидер, малын суггарар, кижилерниң суксунун хандырар.
Сугга хамаарыштыр сагып чоргу дег чаңчылдар бар:
Эки чүүлдерден бодап алгаш, ижер сууңарны арыглап, сымыранып ап болур силер. Үнгеш-киргеш, холуңарны соок суг-биле билээңерден куду чуп туруңар. Багай энергиялыг улуска таварышканыңарда, азы улус массажтаан соонда база баштай соок сугга чунар.
Суг аңгы-аңгы медээлерни бодунче шиңгээдип алыр күштүг болганда, көвей чон-биле ажылдап турар улус графинге азы ажык савага сугдан салып алыңар. Ону ишпес, чем кылбас, чечек сугарбас. Ажыл соонда раковинаже чалаптар. Багай күштерни сиңирип алгаш баар.
Суг база дус ышкаш шынарларлыг. Бажың балгадыңарны аштап чуурда, сугга дустан шымчымдан каап алыңар. Хеп-даа чуурда, дус холуп алырга, эки салдарлыг болур. Сугну баалыңныг савага куткаш, соодукчунуң доңурар черинче суп алыңар. Бичии-ле доңа бээрге, кырында дожун ап каапкаш, ол сугну ажыглап болур силер. Езулуг арыг суг ол-дур. Суг арыглаар шүүрлүг тускай савадан артык идегелдиг арыглаашкын ол деп билип алыр болза эки.
Хомудалдарыңарны сугга хоптанып чугааланып каапкаш, черже чалаптар силер. Сугну бүгү мага-бодуңарны эмнеп турар арыг аржаан кылдыр бодап алгаш, ижериңерге, эм-таң шынарлыг аржаан болур база оон-даа хөй сагып болур чүүлдер бар.
Ч. ХОВАЛЫГ
«Чолдуг-Үүлениң» специализи.