Ат-алдарлыг кижилер
Республиканың малчыннарының улуг байырлалы Наадым хүрежи “Хүреш” стадионга чылдың-на эртери чаңчыл апарган болгай.
Чоокта чаа эрткен Наадым хүрежиниң үезинде чарлакчы “Хүреш” стадионнуң шөлүнде Наадым хүрештеринге хүрежип, онагларын ажып, шүүп болгаш үжүүрлежип чораан республиканың шыырак мөгелериниң дери сиңген, бо стадионну хүндүлеп, аңаа мөгейип, ат-сураглыг мөгелерни утпайн, сактып чоруулуңар деп чугаалап турду. Наадым хүрештеринге шүүп чораан мөгелерниң ат-сывын-даа адады.
Ол чарлалды дыңнааш, Тываның эң күштүг мөгелериниң бирээзи Сүүр-оол Ондарны сактып, ооң “Хүреш” стадионга хүрежип турганы карактарымга чуруттунуп-даа келген ышкаш болду. Сүүр-оол Хүргүлекович Сүт-Хөл кожуун чурттуг-даа болза, назы-харының хөй кезиин Чаа-Хөл болгаш Улуг-Хем кожууннарга чурттап, ажылдап эрттирген. Сүүр-оол Хүргүлековичини Сүт-Хөл оглу деп билбес, ону Чаа-Хөл азы Улуг-Хем Ондары дээр кижилер бо кожууннарның чурттакчыларының аразында хөй. Чүге дээрге башкы болгаш мөгениң ажыл-ижи, амыдырал-чуртталгазы бо кожууннар-биле ол хире сырый, оларның хөгжүлдезинге киирген хууда үлүг-хуузу үнелеп четтинмес улуг.
Хоочун башкылар Сүүр-оол Хүргүлекович биле Деспи Санааевна Ондарларның Чаа-Хөл биле Улуг-Хемде хөй санныг өөреникчилери оларны эртем-билигге өөредип, төлептиг мөзү-бүдүшке кижизидип чораан эргим башкыларын улуг хүндүткел-биле сактып чоруурлар. Ооң бир херечизи — Улуг-Хем кожууннуң төвү Шагаан-Арыг хоорайның чаа микрорайоннарының бирээзинде кудумчуга улуг башкы болгаш алдарлыг мөге, Шагаан-Арыг хоорайның хүндүлүг чурттакчызы Сүүр-оол Ондарның адын тывысканы.
Хоочун башкы Сүүр-оол Ондарның ниити башкы стажы 50 ажыг чыл, 33 чыл дургузунда кончуг харыысалгалыг ажылды чүктеп, школа директорлап ажылдаан.
Тыва АССР үезинде аныяк башкы Сүүр-оол Ондар тыва хүрешке республика чергелиг маргылдааларга 5 катап шүүлген. Чүгле хүрешке эвес, спорттуң өске-даа хевирлеринге дыка хандыкшылдыг шыырак спортчу чораан. Ооң спортчу чедиишкиннери өөреникчилеринге көскү үлегер-чижек болган. Башкының өөреникчилериниң аразында Тывага спортчу ат-сураа эки билдингир кижилер хөй.
Сүүр-оол Хүргүлековичиниң оглу, чогаалчы, РФ-тиң айыыл чок чоруунуң органнарының хоочуну, халажылгада полковник Александр Ондар ада-иезиниң амыдырал-чуртталгазы, ажыл-ижиниң дугайында «Авам, ачам төөгү- зү — тыва чонум төөгүзү» деп номну бижээш, 2012 чылда чырыкче үндүрген.
Хүндүлүг башкы, алдарлыг мөге Сүүр-оол Хүргүлекович Ондарны ооң төрээн чурту Сүт-Хөлдүң, ажылдап чораан черлери Чаа-Хөл биле Улуг-Хем кожууннарның чону утпайн сактып чоруур.
Орлан МОНГУШ.
Шагаан-Арыг хоорай.
Чурукту интернет четкизинден хоолгалаан.
“Шын” №63 2024 чылдың август 21
