Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызының сөөлгү медээлери ёзугаар алырга, эрткен 2023 чылдың август айның баштайгы хүннеринде мал чеминиң белеткелин 2024 чылдың ол-ла үезинге деңнээрге, көдээниң ажыл-ишчилери элээн шалыпкын чорудуп турар.
Август айның баштайгы неделязынга чедир 3900 тонна сигенни мал чеминге кезип алган. План ёзугаар 2024 – 2025 чылдың кыштаглаашкынынга мал-маганга четчир кылдыр көдээниң ажыл-ишчилери 237 407 тонна сигенни мал чеминге белеткеп алыр ужурлуг.
Мал чеминиң белеткелинче Бии-Хем кожууннуң көдээ ишчилери эң-не баштай киргенин демдеглеп каары артык эвес. Чүге дээрге тайга тыртым девискээрлиг Бии-Хемниң хову-шөлдеринде бо чайын оът-сигенниң үнүжү багай эвес болган. Ынчангаш бии-хемчилер мал чеминге сиген белеткелин июль айның ортаа үезинде эгелей бергеннер. «Лидер-М» кызыгаарлаан харыысалгалыг ниитилел, В.К. Нурзаттың хууда тараачын-фермер ажыл-агыйы болгаш «Аян-Агро» кызыгаарлаан харыысалгалыг ниитилел чайгаар үнген сигенни мал чеминге кезип кирипкеннер. Июль айның сөөлгү неделязынга чедир олар ниитизи-биле 138,8 тонна сигенни мал чеминге белеткеп алганнар.
Тываның агаар-бойдузу бо чайын кончуг изиг, чамдык черлерде кааңдаашкынныг болган. Ынчангаш республикага мал чеминиң белеткелиниң эгелээри оът-сигенниң үнүжүнден хамааржыр. Ынчангаш сиген кезилдезинче кожууннар соңнуг-мурнуг кирип эгелээн. Август айның баштайгы хүннеринде 10 кожууннуң көдээ ажыл-агыйларында мал чеминиң белеткели шуудай берген. Каа-Хем, Таңды кожууннар тус-тузунда 1500 тонна сигенни мал чеминге эрткен неделяга чедир белеткээн. Улуг-Хем, Чаа-Хөл, Барыын-Хемчик, Сүт-Хөл дээш арткан кожууннар сиген кезилдезинче август ортаа үезинде кирер. Чүге дээрге оът-сигенниң үнүжү кааңдаашкынныг бо чылда арай таары. Чижээлээрге, Кызыл кожууннуң сиген шөлдериниң дүжүткүрү бир гадан чүгле сес центнер болган. Таңды кожуунда – 20 центнер.
Сигенни мал чеминге белеткээр ажылдарны ам дээрезинде колдуунда суггаттыг шөлдерде чорудуп, чайгаар үнген хөй чылдыг сигеннерниң өзүмү бедип кээрин көдээниң ажыл-ишчилери манап турар. Бо неделяда черлер-черлерде эрткен суггур чаъстар чайгаар үнген оът-сигенниң ам-даа өзеринге дөгүм болур ужурлуг.
Мал чеминиң белеткелинге кожуг дериг-херекселдиг 400 ажыг машина-техниканы, 100 хире бригадаларны хаара туткан.
Машина-техника ажыглаары эпчок улуг эвес оймактарда болгаш, алаактарны сигенни хол кадыырлары-биле хууда дузалал мал ажыл-агыйларының кежигүннери кезип, сарааттап турар.
ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының медээлеринден.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруу.
"Шын" №59 2024 чылдың август 7
