Оон бээр он ажыг чылдар эртсе-даа, бо таварылга черле сагыжымдан ыравас. Чайгы дыштанылга үези чүве. Час-Адырга чылгычылап чайлап турган даайым сугга Саглыдан чеде берген мен.
Бир-ле кежээ даайым өшкү өлүрген. Даайымга, күүйүмге-даа дузалажып, ол-бо халып турган мен. Бир чай аразында чавана иштинге чаг суга шаап алдым эвеспе. Даайым өшкүзүнүң эъдин бузуп дооскаш:
– Че, оттан ужуда каапкаш, пашты тивит, оол – дээш, хан куда берди.
Отту кыпсып алгаш, хууңнарны көөрүмге, суг чок – күүйүм ижин, хырын чуп каапкан болду. Ол аразында караңгылай берген. Маңнап чоруткаш, узуп эккелген суумну пашче куда кааптым. Элээн болганда эът бышкан. Даайым ханны кескеш, эътти эзип эгелээн. Деспиде эъттерни ончалай-ончалай көрүп орарымга, чаванам эстинмеди. Имиртиң дең чырыынга пашта мүннү илбээ-биле каш дээскиндир былгааш, даайым:
– Оон ыңай чүү бар ийик? – деп, күүйүм-биле менден айтырды.
– Чаглыг чаванам эстинмеди – дидим.
Даайым паш дүвүнде караңайнып турган бир-ле чүвени элээн үр сывыртап туруп-туруп, арай деп илбектеп алгаш, дең чырыынче ээккеш, корткан үнү-биле чугаалады:
– Па, бо кандаай чакпалыг чавана чүвел? – Оон ол чаваназын бир аңдара туда каапкаш: – Ойт! Карактыг! – деп алгыра каапкаш, октаар орта чүък кырында кээп дүштү. Даайымны көөрүмге, арны агара берген, сугда ыяш-биле дөмей сирилээн тур.
Тавактарже эът үлей салып орган күүйүм база девидексей берди. Тура халааш, чүък кырында чыткан чавананы топтап көөрүмге, бышкан балык болду.
– Чавана эвес, балык ышкажыл – дээш көргүзеримге, ам кээп даайымның арны өң кирип, оожургап эгеледи.
Демги балыктың пашка канчап дүлдүне бергенин улуг бергедээшкин чокка, ол-ла дораан даап бодап каан бис. Час-Адырның суу кончуг балыктыг чер. Караңгыда хууңда сугга балык катай узуп алганымны эскербейн барган кижи-дир мен. Читкен чаванамны, паш ажа хайынгаш туруп бээрге, күүйүмнүң сакпыңга эзиндилей кудуп каан мүнүнге салдап турда, тып алган мен.
1994 чылда "Улуг-Хем" сеткүүлү.
Эрес-оол Моңгуш.
“Шын” №96 2024 чылдың декабрь 14