Кызыл хоорайда чоокку чылдарда эргижирээн оран-савадан чурттакчы чонну хөй аал чурттаар чаа бажыңнарже көжүрүп, тудуг-хоорай улгадып, немежип турары эки. Ынчалза-даа чамдык чаа бажыңнарның шынарының дугайында чурттакчы чондан хомудалдар чазак-чагыргага кээп турар. Спутник микрорайонунуң Убсунурская кудумчузунда чоокта чаа туттунган бажыңнарның бирээзиниң чурттакчыларындан хомудал кирген.
Убсунурская 8 дугаарлыг бажыңның чурттакчылары каяа-даа чедип, кайнаар-даа хомудалдарны киирип турган. Ынчалза-даа ол айтырыг ийи чыл дургузунда узамдыгып келген. Адактың соонда, Улусчу фронтуже хомудал кииргеннер. Ол айтырыгны хынап көөрү-биле, Улусчу фронтунуң Тывада салбырының төлээлери-биле бистиң тырттырар бөлүк үнүптүвүс.
Улусчу фронтунуң Тывада салбырының удуртукчузу Саима Далчин ук адресте бажыңнарны көргеш, ында байдалдың бергезин чугаалады:
– Чурттакчылар бижиптерге, мында чыглып келгенивис бо. Болза-даа коргунчуг, чурттаар аргажок ханаларлыг бажыңнарны көрдүвүс. Эң-не чугула айтырыг дүдүй берген ханалар болбайн канчаар. Ынчалза-даа изиг сугнуң чылбайы, үрүп турар соок соңгалар дээш шиитпирлээр айтырыглар хөй дээрзин көрүп тур бис. Шак мындыг калбаа-биле дүдүй берген ханалар черле көрбээн бис. Ук айтырыгны дарый шиитпирлээри негеттинип турар. Чүге дээрге бо бажыңнарда чаш ажы-төл, инвалидтер, назы-хары дөгүй берген улус дээш кандыг-даа чурттакчылар бар-дыр.
Бо бажыңны 2021 чылда «Столица» деп башкарыкчы компания хүлээнип алган. Ук компанияның чиңгине директорунуң оралакчызы Саян Биче-оолдуң чугаазы-биле, дээвиир иштинде хоорзаларны шын эвес тургусканындан бо хүнде шаптараазыннар тургустунуп турар.
– Тудугжуларның чедир кылбаан ажылдары барын илереткен бис. Дээвиир иштинде хоорзалар шын эвес кылдынган, ынчангаш бо хүнде шаптараазыннар тургузуп турар. Чамдык хоорзаларда тудуг материалының богу дуй чыдыпкан. Чурттакчы чоннуң киирген хомудалдарының аайы-биле актыларны тургузуп турар бис.
Аржаана Сандык ийи назы четпээн ажы-төлү-биле бо бажыңда квартира хөлезилеп чурттап олурар. Ооң чугаалап турары-биле алырга, ханалар дүдүй бээрге, сүвүргеш, катап чугайлаан. Ынчалза-даа оларның кылган ажылы кандыг-даа түңнел чок болган. Ийи-ле ай болганда ханалар катап база дүдүп эгелээн.
Чүгле ол квартира эвес, өске-даа кожаларының база шак-ла ындыг. Олар база хомудалдарын киирген. Оон аңгыда, ол бажыңның изиг суу кезээде чылбай болур дээрзин база хомудап чугааладылар.
Людмила Денисова квартиразының соңгаларындан соок үрүп турарын, өрээлдерниң температуразының чавызын хомудап чугаалады.
Любовь Фирсова, Убсунурская 8 дугаарлыг бажыңның чурттакчызы:
– 2020 чылдың ноябрьда чаа квартираның дүлгүүрүн алгаш, көжүп келген бис. Ол-ла дораан бергедээшкиннер эгелээн. Подъездилерде стоктан суг дамдылап эвес, а агып турар. Кайнаар-даа долгап чедип турдувус. Ам 3 чыл болурувус ол-дур. Айтырыгны кым-даа шиитпирлевес-тир. Чөгеливис төнүп тур. Пандустарны кылып кааны шынар чок. Чаш ажы-төл оон аңдарлып-даа турар. Беш дугаар каътта кожаларымның квартираларында ханалары дүдүп калганын көрдүм.
Чингис Ховалыг, ТР-ниң тудуг сайыдының оралакчызы:
– Ол бажыңны «Энерготудуг» эгезинден төнчүзүнге чедир туткан. 2020 чылдың ноябрьда Кызыл хоорай чагыргазы бажыңны хүлээп алгаш, биске хүлээткен. Ол үеде шак-ла мындыг чедир кылдынмаан ажылдар илереттинмээн турган. Хомудал киирип турар хамаатыларның квартираларынга башкарыкчы компания-биле кады ам база катап актыны тургузар бис. Ооң соонда күрүне тудуг чагыдыкчызы (госстройзаказ) ажылды хүлээнгеш, кылган тудугжулардан негелдени тургузар. Тудугжуларның кылган частырыгларын эдерин чедип алыр бис.
ТҮҢНЕЛ СӨС:
Чаа туттунган бажыңның четпестеринге кым буруулугул?
Тудугжулар? Хоорай чагыргазы? Башкарыкчы компания?
Убсунурская 8-тиң чурттакчы чонунуң үнүн чазак-чагырга дыңнаан. Бир ай дургузунда чогуур хемчеглерни чорудар деп аазаан.
/ Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" 2023 чылдың апрель 5 №24
#Шынсолун #Тыва #ТудугЯамызы #УлусчуФронт #Спутник #Убсунурская
