Эрткен чылын Бай-Тайга кожууннуң чурттакчылары «Амыдыраарынга инфраструктура» национал төлевилелче кирген «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри» федералдыг программа-биле чаагайжыдылга бадылаашкынында “Даш чонукчузунуң парыгы” төлевилелди шилип алган.
Парктың тургузуунда он хире зона: дыштанып олурар черлер, медээлер булуңнары, уруглар чайганыыштары, культура-массалыг хемчеглер эрттирер өг, машина-балгат тургузар чер база ус-шевер даш чонукчуларының павильону кирген. Чонар-даш уран чүүлүнге тураскааткан, амдыызында чажыт скульптура – композицияның төп кезээ апаар.
Россияда чонар-даштың улуг чыдыны болур ыдыктыг Бай-Тайга дааның чоогунга паркты тударын шилээни анаа эвес. Чонар-даш деп адаарывыс хөйге билдингир даш кайгамчык чараш болгаш ажылдаарынга таарымчалыг шынарларлыг.
Чонар-даш уран чүүлү – Тываның культурлуг өнчүзүнүң база бир кол кезээ. Тыва даш чонукчуларының ажылдары Россияның болгаш даштыкының улуг музейлеринде делгеттинген. Ус-шеверлерниң күжениишкини-биле 1968 чылда Тыва Республиканың чурукчулар эвилели тургустунган. Эвилелдиң баштайгы кежигүннериниң аразында Тойбухаа Хертек, Мижит-Доржу Хертек, Норбу Салчак, Чанзан Салчак, Хуна Хертек база Көгел Саая дээн ышкаш бай-тайгажылар бар. Оларның ажылдары уран чүүлдүң чаңчылчаан хевири кылдыр тыва улусчу скульптурага хөгжүлдени берген.
Бо хүнде Бай-Тайга кожуун Тывага ССРЭ-ниң болгаш Россияның Чурукчулар эвилелиниң 60 ажыг кежигүннерин, оларның аразында Россия Федерациязының улустуң чурукчуларын, Күрүне шаңналдарының лауреаттарын, культура болгаш уран чүүлдүң алдарлыг ажылдакчыларын берген. Россия Федерациязының И.Е. Репин аттыг күрүне шаңналының дөрт лауреады Тойбухаа Хертек, Мижит-Доржу Хертек, Көгел Саая болгаш Дондук Дойбухааның аттарын «XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери» деп номче киирген. 2017 чылда Дондук Хертекович Дойбухаага Россияның улустуң чурукчузу атты тывыскан.
Республиканың чурттакчылары бо чылдың үшкү кварталында Бай-Тайга кожууннуң девискээринде чаа хөй-ниити шөлүн чаагайжытканының бирги чадазының үре-түңнелдерин көрүп болур.
2025 чылдың апрель 21-ден июнь 12-ге чедир zagorodsreda.gosuslugi.ru шөлчүгеште 2026 чылда чаагайжыдар хөй-ниити девискээрлерин шилиир бадылаашкын чоруп турарын сагындыраал. 14 хардан өрү назылыг республиканың чурттакчылары бадылаашкынга киржип болур. Бо чылын федералдыг субсидияны алыр дизе, республиканың 103 муң ажыг чурттакчылары бадылаашкынга үнүн бээр ужурлуг.
Бистиң корр.
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №17 2025 чылдың май 8
