Кызыл хоорайның Аныяктар өргээзинге май 27-де Бүгү-россияның ном саңының хүнүнге тураскааткан байырлыг хуралга республиканың аңгы-аңгы булуңнарында ном өргээлериниң ажылдакчылары чыглып байырлаан.
Аңаа ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар, ТР-ниң Дээди Хуралының депутады Аяна Моңгуш, ТР-ниң культура сайыды Виктор Чигжит, Тыва Республиканың Профэвилел федерациязының даргазы Галина Сюрюн дээш өскелер-даа чыылганнарга байырын чедиргеш, библиотека адырында үре-түңнелдиг ажылдап чоруур шылгарааннарга шаңнал-макталдарны тывыскан.
Ном саңы кижи төрелгетенниң төөгүзүнде, сайзыралында, амыдыралында чугула черни ээлеп чоруур адыр. Амгы үеде библиотекалар чүгле ном шыгжаар чер эвес, а культурлуг хемчеглерниң өзээ апарган.
Россияда ниитизи-биле дөртен ажыг муң ном саңы бар. Россияның библиотека ажылдакчыларынга РФ-тиң культура сайыды Ольга Любимова онлайн хевирге ном саңының хоочуннары болгаш ажылдакчыларынга байырын чедирген: «Бирги одуругда олурар хоочуннарны көөрге өөрүнчүг-дүр. ТР-ниң Баштыңы Владислав Товарищтайовичиниң өмүнээзинден байыр чедирип тур мен.
Ниитилелдиң амыдыралынга ном саңының салдары кончуг чугула черни ээлеп турар. Кайы-даа үеде ном – билиглерниң үнер дөзү. Ол мерген угаанны кижилерге бээр, культурага өөредир, чонну чаңгыс-аайлап, демнештирер. Ном саңының ажылдакчызы келген номчукчуларынга чайгаар-ла дагдыныкчы апаар. 21 чүс чылдың чурагайлыг хөгжүлдези шапкынчыза-даа, ном – идегелдиг медээ берикчизи болуп артпышаан.
Бодумнуң эң-не бир дугаар ном саңынга кирген хүнүмнү ам-даа өөрүшкү-биле сактып чоруур мен. 1972 чылда школага өөренип киргеш, номчуп өөренип алгаш, ном саңынга бир-ле дугаар барган мен. Бичии кижиге меңээ ол хүн уттундурбас болуп арткан. Оон эгелээш номнар номчааш, аян-чорук делегейинче аъттанып өөренип алган мен. Чаа үениң агымы номну тиилээр дээш кызытса-даа, силерниң, ном саңының ажылдакчыларының ачызында, ам-даа тиилеттирбейн чоруур» – деп, ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар чугаалады.
2019 чылдан эгелээш РФ-тиң «Культура» национал төлевилелинге Тыва Республика идепкейлии-биле киржип, амгы үениң чаарттынган ном саңнарын ажыдып турар. Ол үениң дургузунда 15 ном саңын чаа үениң модельдиг ном саңы кылдыр эде кылган. Федералдыг бюджеттен 100 сая ажыг рубльди ук төлевилелче чарыгдаан. 15 ном саңын бүрүнү-биле чаартып, септээш, чаа дериг-херексел-биле чүмнээш, фондузун улам байлакшыдып, чаа номнар-биле долдурган. Шак ындыг чаартылгалыг ном саңы көдээ черлерге чоннуң чыглыр чери апарып, тус черлерниң культурлуг хөгжүлдезинге чугула рольду ойнап турар. Тывада ниитизи-биле 170 ажыг көдээ ном саңы бар. Оон аңгыда, организацияларда, өөредилге черлеринде база ном өргээлери ажылдап турар.
Байырлыг хуралга ТР-ниң Баштыңының өөрүп четтириишкин бижии-биле Улуг-Хем кожууннуң Кызыл-Эник Кудажы аттыг ном саңының ажылдакчызы Алимаа Тулушту шаңнаан.
Дараазында ТР-ниң Культура яамызының өөрүп четтириишкин бижиин Тес-Хем кожууннуң төп ном саңының ажылдакчызы Элбек Сады, Тожунуң Юрий Кюнзегеш аттыг ном саңының ажылдакчызы Любовь Самбукай оларга тывыскан.
ТР-ниң А.С. Пушкин аттыг национал ном саңының ажылдакчылары Нелля Араптан, Елена Дюбанок, Бии-Хем кожууннуң төп ном саңының эргелекчизи Ай-кыс Шыырап оларны ном саңынга хөй чылдарда үре-түңнелдиг күш-ажылы дээш, ТР-ниң Культура яамызының хүндүлел бижиктери-биле шаңнаан.
Чеди-Хөл кожууннуң төпчүткен ном саңының ажылдакчызы Саяна Комбуну, Өвүр кожууннуң Ак-Чыраа сумузунуң ном саңының эргелекчизи Наталья Лопсанны, ТР-ниң А.С. Пушкин аттыг национал ном саңының директорунуң оралакчызы Рада Ооржакты «ТР-ниң культуразының шылгараңгай ажылдакчызы» деп хөрек демдээ-биле шаңнаан.
ТР-ниң культуразының болгаш уран чүүлүнүң хоочуннары Аида Дагбага, Валентина Оюнга, Зоя Монгушка, Светлана Тереховага «Культураның болгаш уран чүүлдүң хүндүлүг хоочуну» деп хөрек демдектерин тывыскан.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруу.
“Шын” №39 2024 чылдың май 29
