Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москвага сургакчылаашкын үезинде Ирек Файзуллин-биле ужурашкан. «Амыдыралга инфраструктура» национал төлевилел шугуму-биле коммуналдыг инфраструктураны чаартыр программаның күүселдезин, чуртталга тудуунуң хөгжүлдезин база республикада чылда 2 хуу чиигелделиг ипотека программазын ам-даа уламчылаарының дугайында айтырыгны ийи тала сайгарган.
Тыва Республика Россияның Президентизиниң даалгазы-биле эгелээн коммунал инфраструктура чаартылгазының федералдыг программазының баштайгы 14 киржикчизиниң бирээзи. «2023–2027 чылдарда Тыва Республиканың коммуналдыг инфраструктура системаларын модернизастаары» регионалдыг программа күүселдези-биле коммунал четкилерниң чаартылгазы чоруп турар. Бо чылын Шагаан-Арыг хоорайда программа езугаар 6,5 муң ажыг метр хоорзаларны солуур, ооң 1 км хирези – суг дамчыдар, а 5,5 км – чылыг хандырылгазының системалары.
Коммуналдыг четкилерниң чаартылгазы республиканың чуртталга-коммунал системазында айыыл-халаптарның ниити деңнелин 9,2 хуу чедир эвээжедип, 3 муң ажыг чурттакчыларның амыдырал байдалын экижидер.
Улуг-Хем кожууннуң Шагаан-Арыг хоорайга чаа котельная тударының төлевилел-смета документациязынга күрүне экспертизазын эрттирери хуралдың кол айтырыының бирээзи болган. 2024 чылдың март айда котельнаяга озал-ондак болганын сагындыраал. Котельнаяны эде кылган, ынчалза-даа сөөлзүредир чоруткан экспертиза хоорайга чаа чылыдылга станциязы херек деп көргүскен.
Республикада чуртталга тудуунуң шапкын хөгжүлдезин ийи тала чугаалашкан. 2024 чылда 340,9 муң дөрбелчин метр чуртталга шөлүн ажыглалче киирген, 2023 чылдың ол-ла үезинге деңнээрге 97,4 хуу хөй. Бо чылдың баштайгы дөрт айында Тывада 293,6 муң дөрбелчин метр чуртталга бажыңнары ажыглалче кирген, ол дээрге чылдың планындан 113,8 хуу хөй. Бөгүн республикада 209 муң дөрбелчин метр ниити шөлдүг, хөй квартиралыг 182 бажыңны тудуп турар.
Республикага 2023 чылда эгелээн чиигелделиг чээли программазы Тывага чурттаар оран-сава тударынга идигни берген. 2024 чылда чурттуң Президентизиниң деткимчези-биле регион чылда 2 хуу чиигелделиг ипотека чээлизиниң программазын узадырын чедип алган. Март 18-те Сбербанк, «ДОМ.РФ» банк база Россельхозбанк чээлилерни берип эгелээн. Ажылдап эгелээнден бээр бо неделяның эгезинге чедир ниитизи-биле 1,7 млрд рубль түңнүг 346 керээ чардынган.
Владислав Ховалыг биле Ирек Файзуллин аварийлиг чуртталга бажыңнарын чок кылырының дугайында база чугаалашкан. Хамаатыларны чурттаарынга таарышпас бажыңнардан дүрген өскээр көжүреринге чуртталга тудуун идепкейжиткени дузалаар. 2019 чылдан бээр регионда 7,72 муң дөрбелчин метр шөлдүг эргижирээн чуртталга бажыңнарын өскээр көжүрген.
Владислав Ховалыг ужуражылганың түңнелинде, Тываның инфраструктура төлевилелдерин деткип турары дээш Россияның тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Файзуллинге четтиргенин илереткен.
А. МОНГУШ.
Чурукту интернет четкизинден хоолгалаан.
“Шын” №20 2025 чылдың май 29