«Востсибуголь» деп компания Россияныӊ «Эн+» энергохолдингизинче кирип турар. Ук компания ачы-буян чедирер сорулга-биле 36,6 муӊ тонна одаар чүүлдү дүжүрген. Күскү-кышкы үеде ниити 43 миллион хире рубль өртектиг социал хөмүрнү бээр. Аар деӊзигүүрлүг дузаламчыны Тыва Республика, Иркутск область биле Красноярск край алыр. Одаар чүүлдү 2023–2024 чылдыӊ одалга сезонунуӊ үезинде дүжүрүп бээр. Бо дээрге энергохолдингиниӊ чаӊгыс катап эрттирер акциязы эвес, а хөй чылдар дургузунда чорудуп келген политиказы-дыр.
«Востсибуголь» чылдыӊ-на социал албан черлеринге одаар чүүлдү халас үндүрүп бээр. Бо бүдүрүлге оон аӊгыда, хоорайларда болгаш көдээ черлерде чурттап турар амыдыралы чегей хамаатыларга, хөй ажы-төлдүг өг-бүлелер-биле чылыын үлежип турар. Хоорай, суур чагыргалары-биле социал-экономиктиг харылзааны шагда-ла тургузуп алган.
«Эн+» холдинг бо программаны 20 ажыг чылдар дургузунда боттандырып келген. Компанияныӊ үндезилекчизи бизнесмен Олег Дерипасканыӊ эгелекчи саналы-биле чардынган дугуржулга ёзугаар кылып турар.
Тываныӊ хөй ажы-төлдүг өг-бүлелеринге чедирип бээри-биле алды муӊ тонна хөмүрнү чоруткан. Сибирьниӊ кыжы узун болгаш кадыг-дошкун чыварлыг соогу-биле алдаржаан болганда, ол кончуг ажыктыг өй-шаанда келген дузаламчы болур.
«Востсибуголь» компанияныӊ чиӊгине директору Евгений Мастернак ук улуг хемчээлдиг төлевилелди бодунуӊ хыналдазынга алган:
– Бистиӊ бүдүрүлгелеривистиӊ ажылы хөй нуруузунда печка одаар бажыӊнарлыг көдээ чурттакчыларлыг районнарныӊ девискээринде чоруп турар. Тывага аар деӊзилиг ачы-дузаны чедирип турар бис. Регионнуӊ кода-суурларында болгаш хоорайларында чылыг болзун дээш хөмүр одаар хуу чер бажыӊнар хөй болгай. Одаар чүүлдү халас бээри ышкаш деткимче хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге херек болур – деп, Евгений Анатольевич бодалын үлешкен.
Тыва Республикада Чуртталга-коммунал ажыл-агыйныӊ кол специализи Милана Лопсан-Серен ук төлевилелдиӊ амыдыралга боттанган ажылын тайылбырлаан:
– Одаар чүүлдү «Транспорт сервизи болгаш төлевилел» күрүнениӊ унитарлыг бүдүрүлге чери чедирип берип турар. 2023 чылдыӊ октябрь 31-ниӊ хүнү-биле алырга, ооӊ 95 хуузун чедиргеш, дүжүрүп берген. Хөмүр-дашты республиканыӊ 2697 өг-бүлези алган. Чижээ, Кызылда 503 өг-бүлениӊ аразындан 414 өг-бүле алган. Кызыл кожуунда 409 өг-бүлениӊ, Чөөн-Хемчик кожуунда 364 өг-бүлениӊ шуптузунга чедиргеш, дүжүрүп берген. Хөмүр хереглээн өг-бүлелерни ноябрь 13-ке чедир 100 хуу хандырарын планнап турар бис – деп, Милана Борисовна түӊнеп чугаалаан.
Барыын-Хемчик кожуундан Араптаннарныӊ өг-бүлези ийи тонна хөмүр-даш алган. Артём биле Марина алды бичии уругларын өстүрүп кижизидип турар. Олар найыралдыг, ажылгыр кежээ болгаш харыысалгалыг улус.
– Бо хире хөмүрнү кышкы үеде бир ай чартык иштинде одаар бис. От-көс бисти чылыдар, сагыш-сеткилди өөртүр. Камнап алган акшавыс-биле уругларывыска херек чүүлдер садып алырын планнап турар бис. Уруглар өзүген болгай. Хүн бүрүзүнде эвес, а шак бүрүзүнде өзүп турар. Чаа идик-хеп артык эвес болгай. Уругларывыс спортка база дыка ынак. Улуу Айдаш хол-бөмбүү сонуургаар, Омакты мырыӊай бокс-биле чурттап чоруур деп болур, ол аӊгы-аӊгы маргылдааларга каш дакпыр тиилээн, а Меӊги хостуг үезинде тыва хүреш өөренип турар. Спорт херекселдеринден бир-ле чүүлдү оолдарывыска садып бээр бис. Бодум уруглар садында повар болуп ажылдап турар мен. Ам узун дыштанылгада, чаш уруум азырап олур мен. Өөм ээзи Артём тудугжу, ремонт кылып турар. Анаа сула салдынмайн турар бис. Кандыг-даа ачы-дузага өөрүп тур бис. Бистиӊ хөй ажы-төлдүг өг-бүлевисти утпайн, деткип, дузалап чедип келгени өөрүнчүг-дүр. Ачы-буяныӊар дээш улуу-биле өөрүп четтирдивис – деп, Марина Михайловна өөрүп четтиргенин илереткен.
Григорий ВЕРШИНИН. Р. ДЕМЧИК очулдурган.
“Шын” № 86 2023 чылдың ноябрь 11
