Шаг-шаанда, аймактарга чарлып турар үеде, долааннар эвээш улус артып калган. Эвээжи-ле кончуг. Аймактарга чарлып турда, кежээлеп, орайтап, караңгылап эгелээн. Дээрде сылдыстар кѳстүп келгилээн. Чеди-Хаан сылдыс база кѳстүп үнүп келген. Ынчангаш: “Силер, эвээш улус, бо чеди эвээш сылдыс ышкаш болуңар” – дээш, “долааннар”деп адап кааннар. Ону моол дылдан очулдурарга, “чеди” дээни ол. Улуг-долааннар дугайында мынча деп база ырлажыр:
Черивистиң уруглары
Четче-дир бе, менди-дир бе?
Чеди-Сылдыс, Долаан-Сылдыс
Ѳрү тур бе, куду тур бе?
Инектиң бүүрээ чүге үүрмек болганыл?
Шаанда хамык амытаннар бүүрек үлежип турганнар. Ол үеде инек деп чалгаа амытан хамыктың сѳѳлүнде шүжүңейнип кылаштап келген. Ынчангаш бүүрек аңаа чедишпейн барган. Ынчап баар орта, хамык-ла хѳй амытан бүүрээнден бичиилеп бергеш, тутсуп-ла турган. Ол берген бүүректерни инек каткаш, бүүрек кылып алган. Ынчангаш инек бүүрээниң бичии үүрмек чүвелерден бүткен ышкаш хевири ында болур.
"Мифы", легенды, предания тувинцев" деп номдан алган.
“Шын” №74 2024 чылдың сентябрь 28