Чечекмаа Сади — Эрзин кожууннуң Мөрен сумузунуң эң-не идепкейлиг, ажыл-ишчи, хүндүткелдиг энези. Ону кожуунда танывас-билбес кижи-даа чок. Ол ажылгыр-кежээ ава болурундан аңгыда, кожууннуң, сумунуң онзагай кижилерин, болуушкуннарын солуннарга чырыдар идепкейлиг кырган-ава.
Ол хөй чылдарда ак сеткилдиг ажыл-ижи болгаш кожууннуң социал-экономиктиг хөгжүлдезинге киирген ачы-хавыяазы дээш «Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы» хүндүлүг атка төлептиг болган. Хүндүлүг энениң ажы-төлүнүң эртем-билиглиг, төлептиг кижилер болуп чорууру – «Эрзин кожууннуң үлегерлиг энези» деп хүндүткелдиг адының бадыткалы.
Чечекмаа Кыргысовна 1946 чылда кожуун төвү Эрзин суурга төрүттүнген. Ол 1961 чылда Мөрен ортумак школазының кежээки школазын дооскаш-ла, "Мөрен" совхозтуң бир малчын аалынга анай, хураган ажаакчызы болуп ажылдап эгелээн. 1977 чылда ол-ла совхозка кадарчының чымыштыг ижин хүлээнип, улуг харыысалгалыг малчын апарган. Ол бүгү назынында малчыннап, совхозка фуражирлеп, шала чуп база көдээ иштиң шупту ажылдарын кылып чораан.
Эрес-кежээ ава хүндүлүг дыштанылгаже үнгеш-даа, ажыл чок черле анаа олурбаан. Ол тывынгыр-сагынгыр, сайгарлыкчы база кижи болган. Час боорга-ла, ногаазы-биле «хүрежип-ле» эгелээр. Чечекмаа Кыргысовна Эрзин кожууннуң Оваа-Даш деп черде картофель тарып чоруур. «Качыктан келген улус чүък чүдүрер машинага долдур чүдүргеш чоруп турдулар. Тараан ногаамның дүжүдүн күрүне өртээ-биле садыптар мен» — деп, ол чугаалаар.
Сайгарлыкчы кырган-ава ажаап алган дүжүдү-биле кожууннуң кырганнарынга база дузалажып чоруур. Ногаа тарып, сайгарлыкчылап эгелей бергеш, күрүнеден деткимче кылдыр трактор алган турган. Ынча чылдар эрткенде трактору ам ажыглалдан үнген.
Сайгарлыкчы Чечекмаа Садини, шынап-ла, хөй чылдарның дургузунда хуу ажыл-агыйынга өстүрүп, тараан ногаа-чимизи-биле бүдүн кожуунну хандырып келген деп болур. Амгы үеде ооң назы-хары шору дөгүп, 76 харлай-даа берзе, хууда сайгарлыкчы деп берге ажылындан дыштанып, хериминиң иштинде ногаазын тарывышаан. Ооң холу кажан-даа куруг олурбас, уйгу-чыдын чок, ажылгыр-кежээ кижи.
Херээженнер эвилелиниң кежигүнү, хөй-ниитижи, мал ажылын кончуг эки билир энерелдиг энениң чуртталгазында кол черни хөй ажы-төлү, ажы-төлүнүң ажы-төлү – салгалдары ээлеп турар.
Энерелдиг эне – Чечекмаа Садиниң аныяк-өскенге чагыы:
– Бодумнуң уруг-дарыымга чагып-ла чоруур чүүлүм бо: «Арага-дары ишпеңер, аваңар ышкаш кызымаккай ажылдап чоруңар, чонуңарга эвилең-ээлдек болуңар. Арага черле ижип болбас ийин, хоржок. Мен хамаанчок, мээң ачам-даа арага ишпес чораан. Ачам Эрзин кожууннуң хүндүлүг хамаатызы турган. Бир эмчи уруум Москва хоорайда ажылдап-чурттап чоруур. Уругларым уруглары база элээн кижи Москва, Санкт-Петербург дээш улуг-улуг хоорайларда тарай берген өөренип, ажылдап, амыдырап чоруурлар.
Ажыл-ишчи Чечекмаа Сади кажан-даа бодунга алдар-ат-даа, мактал-даа күзевейн чоруур, биче сеткилдиг үлегерлиг ава.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруу.
