Март 16-ның хүнүнде Тываның Кадык камгалал яамызынга хоочураан гепатит С аарыын эмнээринге хамаарышкан айтырыгларны “төгерик столга” чугаалашкан.
Ук хемчегни Тыва Республиканың кадык камгалал сайыды Анатолий Югай ажыткан. Улаштыр халдавырлыг аарыглар эмнелгезиниң улуг эмчизи, медицина эртемнериниң кандидады Анна Сарыглар халдавырлыг гепатит С-ниң Тывада байдалын болгаш канчаар эмнеп турарын илеткээн. Ол ышкаш Санк-Петербург хоорайның педиатрия университединиң халдавырлыг аарыглар болгаш эпидемиология кафедразының эргелекчизи Елена Эсауленко база киришкен. Ол гепатит С-ни эмнээриниң “элиминация” деп аргазының дугайында илеткелди кылган. Ук арга-биле гепатит С аарыын эмнеп кааптарга, аарыг катап тывылбас, баарның ыжыы чидип, аарыг бүрүнү-биле эмнеттине бээр. Амгы үеде Россияның девискээринде элиминацияның чедиишкинниг ажыглаттынып турары кончуг эки деп санаттынып турар. Сан-чурагай-биле алырга, чоокку чылдарда катап эмнедип кээп турар пациентилер чылдан чылче эвээжеп турар.
Ынчалза-даа гепатоцеллюларлыг карцинома, өскээр чугаалаарга, баар рагындан аарып турар кижилер саны чидиг айтырыг болуп артпышаан. Түңнелинде, амы-тынындан чарлып турар кижилер шупту гепатит С-ден аараан болуп турар. Шак ындыг пациентилер колдуунда ооң мурнунда чаңгыс-даа шинчилге эртпейн, эмненмейн чораан кижилер болуп турарын эмчилер демдеглеп турар. Ынчангаш үе-шаанда шинчилгени эртип, чогуур эмнээшкинни алырынче чурттакчы чонну кыйгырып турар. Елена Эсауленконуң чугаалап турары-биле алырга, рактың эге чадазында аарыгны тодарадып алырынга, аарып болгу дег кижилерни баш удур илередип, бүрүнү-биле эмнеп болур дээштиг эмнээшкинни чедирери болур. Оон аңгыда, “төгерик столга” киришкен Тыва Республиканың халдавырлыг аарыглар эмнелгезиниң эмчилери гепатит С-ни эмнээр арга-дуржулгазын хемчегниң киржикчилери-биле үлежип, регионда ук аарыгдан кижилерниң өлүп-хорап турарын сайгарып чугаалашкан.
Колдуунда гепатит С-ден аарый берген кижилер кандыг-даа им-демдек чок болуп турар. Оларның 15–45 хуузу ала-чайгаар этине бээр, 55–85 хуузунга хоочураан гепатит аарыы тыптыр, чамдыктары баар цирозунче шилчий бээр. Ук аарыгны эмнээр аргалар элээн каш. Эң-не дээштиг эмнээшкинге чаңгыс эм-биле аарыгның генотиптерин узуткап кааптары хамааржыр. Ол арга 97 хуу дээштиг деп бадыткаттынган.
“Ук айтырыгга хамаарышкан “төгерик стол” Бүгү делегейниң кадык камгалал албан чериниң программазынга кызыгаарланып 3 дугаар чыл болуп эртип турар. 2030 чылда гепатит С аарыын үзе эмнептер апаар дээрзин баш удур чугаалап турган. Ам бо хүнде, шынап-ла, ол даап бодаашкын боттанган. Бүгү чонну организмде гепатит вирузу бар-чогун тодарадып алыры-биле шинчилгени эрттеринче кыйгырып тур бис. Чогуур байдалда эмнээшкинни эгелей бээри кончуг чугула” – деп, халдавырлыг аарыглар эмнелгезиниң гепатит салбырының эргелекчизи, инфекционист эмчи Марианна Монгуш чугаалаан.
/ Чыжыргана СААЯ белеткээн.
