Россия Федерациязының экономика сайыды Максим Решетников Тывага кээп чорааш, массалыг информация чепсектериниң журналистери-биле ужурашкаш, оларның айтырыгларынга харыылаан.
Федералдыг сайыт Тывага келгеш, чугула төлевилелдерни боттандырып турар элээн каш бүдүрүлге шөлдеринге четкен. Ынчангаш бир дугаар айтырыг ТР-ниң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң программазының (ИПСЭР) боттанылгазын канчаар үнелеп көргениниң дугайында болган.
— Сөөлгү дөрт чылда республиканың бурунгаар хөгжүп олурган оруунуң дугайында ниитизи-биле чугаалаары чугула. ИПСЭР программазының аайы-биле үш чыл бурунгаар хөй-хөй төлевилелдер езугаар шөлдер, инфраструктуралар чаа-ла тыптып эгелээн турган болза, ам бо үеде оран-савалар, тудуглар туттунуп, чамдык черлерде бүдүрүлгелер дериг-херекселдерин чүмнеп, ажылдап эгелээн. Мал ажыл-агыйлыг республикада дүк болбаазырадыр бүдүрүлге ооң мурнунда чок турган болгай. Бо хүнде республиканың удуртулгазының күжениишкинниг ажылының ачызында ук ажыл боттанып эгелээн. Чижээ, Владимир облазының компаниязын безин киириштирип турар-дыр, олар боттарының дуржулгазын, саарылга рыногун республикаже эккелген – деп, Максим Решетников журналистерге чугаалаан.
Кызыл хоорайда демир-бетон кылыглары болгаш эът продукциязының бүдүрүлгелеринге четкенин база сайыт дыңнаткан:
— Боттарының бүдүрүп турар продукциязын республиканың иштинде ажыглап турар дээрге эки-дир. Тодаргайлаарга, иштики рынок, иштики хереглел — ол экономиктиг хөгжүлдениң турум байдалын тургузар, хамаарышпас байдалды тургузар дээш оон-даа өске. Чижээ, регион чурттаар оран-сава тудуун хөгжүдүп эгелээнде, республиканың иштинге бүдүрүлгелер тургузары эргежок чугула. Ол чаңгыс улуг программа эвес, а хөй-хөй улуг эвес төлевилелдер-дир, түңнелинде, турум байдал өзер. Чурттуң Президентизи ИПСЭР программазын узадыр даалганы Чазакка берген болгай, ынчангаш ол дээш күжениишкинниг ажылдап турар бис. Келир алды чылда ол эгелеп алган темпини кадагалап арттырар ужурлуг бис. Ооң-биле чергелештир республиканың экономиказының инфраструктуразын өскертип шыдаптар, чаа адырларны тургузуптар улуг төлевилелдер-биле ажылдаар ужурлуг бис.
Ол дээрге даг-руда компаниялары, Тожуда Кызыл-Таштыг даг-рудазы база литий чыдыны дээн ышкаш улуг төлевилелдер, Кыдат–Моол–Тыва девискээрин таварыштыр эртер чаа транспорт коридорун тургузар төлевилел дээш оон-даа өске. Бо бүгүнү бөгүн сайгарып чугаалаштывыс. Бир кол айтырыг – электри хандырылгазының акшаландырыышкыны. Чүге дизе мындыг төлевилелдер электри хандырылгазы чокта болдунмас.
— РФ-тиң Президентизи В. Путин 2030 чылга чедир ИПСЭР программазын узадырын саналдаан болгай. Тывага чеже акша-хөреңги бээри көрдүнген ирги?
— Чыл санында бир-бир миллиард, ниитизи-биле 6 миллиард рубль көрдүнген. Ук программада чүгле ол эвес, национал төлевилелдерниң акшаландырыышкыннары база бар. Регионнарже онза кичээнгейни салып турар бис — деп, М. Решетников харыылаан.
Туризмниң хөгжүлдезинге хамаарыштыр база айтырыгларны сайытка салган. Туризм хөгжүп, өзүп турда, айыыл чок байдалды тургузары эң-не кол. Ынчангаш ОБЯ, ИХЯ, Росхереглелхайгаарал шуптузу-биле демниг ажылдаар ужурлуг дээрзин М. Решетников чугаалаан. Туризм айтырыгларын ол хүн хуралга чугаалажып турда, Бойдус курлавырлар, Көдээ ажыл-агый яамыларының сонуургалдыын, ол талазы-биле чугааны чорутканын сайыт дыңнаткан.
А. СОЯН.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №28 2024 чылдың апрель 13
