Улуг-Хемниң эриин дургаар чадаг-терге оруу туттунгандан бээр Кызыл хоорайның чурттакчыларының болгаш аалчыларының агаарлаар ынак чери апарган.
Чадаг-терге оруунга хамаарышкан маргыштыг айтырыг тургустунуп келген. Херектиң ужуру болза, 1999 чылдан эгелээш Кызылдың национал парыгының дужунда хем кыдыынга чылда чаңгыс катап, Шагаа байырлалында, Тываның хамнары саң салыр ёзулалды эрттирип турар.
Спортчуларның санап турары-биле алырга, ол черге шаандан тура-ла турниктер болгаш узун сандай черле турган. Ынчангаш Аныяктар яамызы эрги турниктерни ап каапкаш, бюджет акшазы-биле чаа турниктерлиг комплексти саткаш тургузуптарга, чон аажок өөрүп, ажыглап турган. Ынчалза-даа үр-даа болбаанда, чаа турниктер хенертен анаа-ла чиде берген. Оон эгелээш-ле, спортчулар чаа турниктерни истеп кирипкен. Ооң соонда билдингени болза, Кызыл хоорайның чагырга чери турниктерни ап каапкан. Амгы үеде чаа турниктер «Чаагайжыдылга» МУБ-туң девискээринде.
Орук кыдыында каш-ла дөрбелчин метр черни кым эжелээрил? Тырттырар бөлүк-биле баргаш, ийи таланың үзел-бодалын дыңнадывыс.
Кызыл хоорайның Төлээлекчилер хуралынга ТР-ниң Аныяктар яамызы чадаг-терге оруунуң кыдыынга тургусканы турниктерин ап каапкан боорга, аас-биле билдириишкин киирген турган.
«Чадаг-терге оруунга спортчулар чылдың дөрт эргилдезинде кээп, турниктерни ажыглап турар. Бодум база бээр кээр кижи мен. Спортчулар аразында чүгле аныяктар эвес, а назы-хары элээн улгады бергеннер база бар. Республиканың спортчулары ук айтырыгны көдүрдү. Бир болза турниктерни өске черге тургузар, бир болза бо черге катап эккеп салыр ужурлуг бис» – деп, Кызылдың Төлээлекчилер хуралының депутады Роман Поманисочкин тайылбырлады.
Тываның хамнар ниитилели чадаг-терге оруу чүгле хем эриинде эвес, Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң девискээринде база бар-дыр. Ол чадаг-терге оруунда турниктер чок. Аңаа аппарып салыр болза эки дээрзин сүмелээн. Ынчалза-даа Роман Поманисочкинниң саналы-биле алырга, хем кыдыында чадаг-терге оруунуң турар чери спортчуларга таарымчалыг, хемден сериин салгын кээп турар. Оон аңгыда, хоорайның бо микрорайонунуң чурттакчылары, спортчулары албан-биле турниктээр дээш, Южный микрорайонунче барбас дээрзин ол демдегледи.
«Тос дээр» хамнар ниитилелиниң даргазы Алексей Кунгаа дараазында харыыны берди:
– 1999 чылда Монгуш Борахович Кенин-Лопсан шак бо черге Шагаа байырлалында саң салыр чер кылдыр айыткан турган. Оон эгелээш-ле бо черге чылдың-на саң салып турар бис. Тываның Чазааның деткимчези-биле, бо чер хамнарга быжыглаттынган турган. Чылда чаңгыс катап саң салыр болгаш чамдык улус билбес болганындан спортчу шөл кылдыр кылып эгелээрге, хамнарның талазындан ук айтырыг көдүрлүп эгелээн. Ынчангаш «Тос дээр» хамнар ниитилели Кызыл хоорайның чагырга даргазынга киргеш, аас-биле билдириишкинни киирген. Хоорай чагырыкчызы Карим Сагаан-оол бисти деткип, турниктерни ап кааптарын чөпшээрээн.
Монгуш Борахович Кенин-Лопсанның бо чылын 100 харлаан юбилейин таварыштыр, ооң чырык адынга тураскаадып, саң салыр черни чаагайжыдары «Тос дээр» хамнар ниитилелиниң планында көрдүнген.
Түңнел сөс:
Ол-ла черниң чанында 30 метр черде база шак-ла ындыг чер бар. Бир болза, ол черге Аныяктар яамызының садып алганы чаа турниктерни салыр, бир болза «Тос дээр» хамнар ниитилели ол черге саң салыр ёзулалды эрттирер.
Чаа турниктерни кайдазын билип алдывыс. А чадаг-терге оруунуң кыдыында каш дөрбелчин метр кескинди черни алызы барып кым эжелээрил? Спортчулар бе, азы хамнар бе?
Айдың ОНДАР.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №16 2025 чылдың май 1