Тоол
Эрте-бурунгу шагда чүвези иргин ийин. Ужарлыг чалымныг кара хаяның баарынга Кускун биле Үгү таваржып келгештиң, Үгүзү олургаш:
– Мен каш дылдыг амытаннарның дылын билир мен – дээш, шакырып, янзы-бүрү эдип, алгырып олуруп-тур.
Кускун олургаш:
– Сенден мен ажыг мен – деп, хаккыңайнып-хоккуңайнып эдип орган чүвези-дир.
Үгү олургаш, Кускунну мынча деп-тир:
– Сен ындыг-ла кежээ болзуңза, сээң тѳѳгүңде удуп чыткан дилгини ѳлүп калган деп бодааш, караан барып соктай бергеш, туттуруп, чиртип алган чүве дээнигай. Сен карак көргениңде, ѳлүр тын билбезиңни билинмес сен бе?
– Сен ындыг-ла кежээ болзуңза, сээң тѳѳгүңде арга иштинге чораан эликтиң ооргазын ора тепкеш, ооң маңынга шыдашпайн, бир дыттан туттунуптарыңга, элик чартыын чара соп ѳлүрүп каан чүве дивейикпе. Изиг хан кѳрүп кааныңда, ийи карааң кѳзүлбейн, ѳлүп чорууруңну билинмес сен бе? – деп, Кускун харыылап-тыр эвеспе оң.
Ол-ла ынчап маргыжып олурда, Чашкаадай деп хову кушкажы ужуп чедип келгеш:
– Силер хей-ле мынчап олурар-дыр силер. Силерден бичии-даа болзумза, тос дылды дооза билир амытан болбас мен бе?! – дээш, кижигилештир сыгырып, малгылаштыр киштээр-даа. Оранның чивирлиг кужунуң доозазын ол ояар ѳттүнүп эдер, делегейниң араатан бүгүдезиниң үнүн доозазын билир кушкаш бооп-тур.
– Бүгү чүвениң үнүн доозазын ѳттүнүп билир мен деп орумда, хей-ле маргыжып олурар-дыр силер! – дээш, ѳргезиниң үңгүрүнче шимеш кынны берип-тир.
Үгү биле Кускун Чашкаадайга чаргызын алыскаш, хомудааштың:
– Үгү, сен хүндүс чоруур болзуңза, мен ѳлүрер мен – деп, Кускун кыжанып-тыр.
– Дүне чоруур болзуңза, Кускун, сени мен ѳлүрер мен – деп, Үгү удур кыжангаш, какпак хаяның баарынче ужуп кире берген, а Кускун калбак-кара эзимниң шыргайынче ужуп кире берип-тир оо.
Ол шии-биле Үгү хүндүс ужуп болбас, Кускун дүне ужуп болбас апарган дээр чүве.
"Матпаадыр" деп номдан алган.
“Шын” №74 2024 чылдың сентябрь 28
