Кызыл кожууннуң арга-ыяш ажыл-агыйының аныяк специализи Меңги Мачыктың дугайында ада-өгбезиниң ажыл-ижин салгаан деп чугаалап болур. Ооң кырган-ачазы биле кырган-авазы Николай болгаш Елизавета Моңгуштар хөй чылдар дургузунда Чадаананың арга-ыяш ажыл-агыйынга ажылдап чорааннар. Уруунуң уруу Красноярск хоорайда Сибирьниң технологтуг университединиң арга-ыяш ажыл-херээниң факультединче шылгалдаларны чедиишкинниг дужаап, ол дээди өөредилге черинче өөренип кирип алырга, эң ылаңгыя кырган-ачазы Николай Ламаевич дыка өөрээн. Кылып чораан ажыл-ижин уламчылаар кижи уруг-дарыының аразындан тыптып кээрге, кымга-даа дыка өөрүнчүг болбайн канчаар. Бир эвес Николай биле Елизавета Моңгуштарны алыр болза, Тываның арга-ыяш ажыл-агыйында оларның күш-ажылчы династиязы тургустунган деп болур-дур. Чүвени канчап билир, оларның ук-салгалындан келир үеде база арга-ыяш ажыл-агыйының ажылдакчылары бар апаар чадавас.
Сибирьниң технологтуг университединиң магистратура чадазын Меңги Мачык 2015 чылда кызыл дипломнуг дооскаш, улаштыр аспирантураже өөренип кирген. Ооң эртем ажылы арга-арыгның аңгы-аңгы байдалдарынга ыяштарның өзүмнерин шинчилээри-биле холбаалыг.
Кызыл кожууннуң арга-ыяш ажыл-агыйынга Меңги Шолбановна Мачык 2021 чылдың июнь айда ажылдап эгелээн. Арга-ыяш ажылының инженери специалист болгаш, арга-ыяш хайгааралы, камгалалы, өртке удур хемчеглер дээш ажыл-агыйның шупту ажылдарынга киржип турар. Ээрбек, Черби болгаш Кызыл участогу арга-ыяш ажыл-агыйларынының девискээринде тайга-таскылдарның барык шуптузун кезип каапкан. Арга-арыг девискээринге өрт өжүрер машина-техника чоруур оруктарны кылыры, эрги оруктарны чаартыры, аштаары, арга-эзимнерниң шынарын экижидери-биле санитарлыг ыяш кезиишкинин чорудар, чаа өзүмнерни олуртуру дээш арга-ыяш ажылының инженери Меңги Мачыктың киржир ажылдары-ла хөй. Чижээлээрге, Красноярск крайда Ермаковск участогунуң арга-ыяш ажыл-агыйындан 2 муң хире ыяштар өзүмнерин эккелгеш, Ээрбектиң арга-арыгларының 50 га девискээринге олурткан. Ооң иштинде Бай-Даг деп черге 17 га, Сайыр-Бажын- га – 25 га.
Арга-арыгларга өрт айыылы улуг үелерде Меңги Шолбановна эш-өөрү-биле кады тайга-таскылдарга дүн-хүн дивейн патрульдап, өрт хып үнгенинге буруулуг кижи- лерни тудуп, оларны торгаар болгаш өске-даа хоойлу-дүрүм хемчеглерин ап чорудар ажылдарга киржип турар.
Арга-ыяш ажылының инженери Меңги Мачыктың ажылын кырган-ачазы үргүлчү сонуургап, дүвүреп, чедиишкиннеринге өөрүп чоруур. Чүге дээрге арга-ыяш ажылдакчызының ажылы берге, чамдыкта харын-даа мырыңай айыылдыг бооп болурун арга-ыяш ажылының хоочуну Николай Ламаевич Моңгуш эки билир.
Шаңгыр-оол Моңгуш.
Чуруктарны Меңги Мачыктың архивинден алган.
