Кызыл хоорайның арыг агаары дээш

Кызыл хоорайны “Арыг агаар” деп федералдыг төлевилелче кииргенин Тываның Баштыңы В. Ховалыг март айда дыңнаткан турган болгай. Кышкы үеде хөмүр-даш-биле одаар чер бажыңнар, бичежек котельнаяларлыг албан-организация, бүдүрүлге черлериниң үндүрген ыжы Кызыл хоорайны эң-не хирлиг, хоралыг агаарлыг хоорайлар санынче кииреринге идиг болган. Ук айтырыгны шиитпирлээр арганы "арыг агаар" деп федералдыг төлевилел берип турар.

Төлевилелче чүгле эң-не хирлиг агаарлыг деп санаттынган хоорайларны киирген. Эгезинде ук төлевилелче кирген турган 12 хоорайга немей 29 хоорайны, оларның аразында Тываның найысылалын, даңзыже киирген. Даңзыже немей кирген хоорайларга ажылдар сентябрь айда эгелээр.

Шак бо айтырыг Тываның эмчилерин база онза дүвүредип турган – чоннуң кадыкшылынга Кызыл хоорайның кышкы хирлиг агаарының хоразының дугайында тыва эмчилер удаа-дараа бижип шаг болганнар. Ынчангаш шак бо өөрүнчүг медээ-биле Тываның чүрек-дамыр аарыгларын кезип эмнээр эмчизи Росси Күжүгет бодунуң социал четкиде арнынга үлешкен:

“Кызыл хоорайны албан езу-биле агаарже хоралыг бүдүмелдер үндүрерин эвээжедир федералдыг төлевилелче киирипкенинге дыка өөрүп тур мен. Күзүн-кыжын найысылалывыс агаарынга хоралыг бүдүмелдерниң хемчээл эрте бээрин шупту билир болгай бис. Ол дээрге хөмүр доозуну, сера диоксиди, углерод оксиди, бензапирен, ыш. Бо хоралыг бүдүмелдер хоорай чурттакчыларының кадыын үреп, янзы-бүрү аарыглар тыптырынга чедирип турар. Инсульт, өкпе рагы болгаш чүрек аарыгларының үштүң бир кезии экология баксыраанындан тыптып турар болур.

Шак бо төлевилел аайы-биле чоруттунар ажылдар 2020 чылда агаарже үндүрүп турар хоралыг бүдүмелдерниң хемчээлин 2030 чылга чедир 2 катап эвээжедир сорулгалыг. Тываның Чазааның Кызыл хоорайны ук төлевилелде киржип турар хоорайлар аразынче киирер дээш улуг ажылды чорутканының түнелдери чонувустуң кадыынга эки салдарын чедире бээри чугаажок”.

Амдыызында төлевилел аайы-биле агаарның хирленгенин хемчээп, шинчилеп, тодараткаш, ону эвээжедир ажылдарның планын тургузар. Ооң дараазында хоралыг бүдүмелдерни эвээжедир ужурлуг хемчеглерни боттандырып эгелээр. Кызыл хоорайга хамаарыштыр алыр болза, хөмүр-даш-биле одап, агаар хирлендирип турар объектилерни газ азы электричество-биле одаар хевирже шилчидер талазы-биле ажылдар чоруттунар ужурлуг. Ук ажылдарның саң-хөө хандырылгазы федералдыг деңнелден чоруттунар.

И. Санчат.