Чаңгыс аай 8-800-2000-122 деп дугаарлыг Россияның уругларның «Бүзүрел телефону» Тывага 2010 чылдың октябрь 1-де ажылдап эгелээн. Тускай белеткелди эрткен профессионал психологтар дыштаныр хүн чокка дүне-даа, хүндүс-даа бичии уругларга, элээдилерге, аныяктарга дээш бүгү чонга телефон дамчыштыр психологтуг дузаны халас чедирип турар.
Сөөлгү үеде бүзүрел телефону школачылар аразында нептереңгей апарган. Дүвүрел оттуруп чоруур айтырыын чугаалаары эпчок, ыянчыг болу бергенде, эш-өөрү, башкылары-биле чөрүлдээлер, ада-иениң талазындан деткимче албайн барганда, чаңгыс аай күрүне шылгалдаларының үезинде уруглар бо телефонче хөй долгап турарлар.
Россия Федерациязының девискээринде бүзүрел телефону 24 шак дургузунда доктаамал ажылдап турарын сагындыраал. Кандыг-даа телефондан долгаарга, халас. Долгап турар кижи бодунуң адын адавайн, чажырып болур.
2024 чылдың декабрь 9-тан эгелээш, чаңгыс аай 8-800-2000-122 деп дугаарлыг Россияның уругларның «Бүзүрел телефонунуң» 124 деп кыскалаткан хевири Россия девискээринде ажылдап эгелээн. 124 деп дугаарже мобильдиг телефондан долгап болур апарган. Ынчангаш чонга 124 «Бүзүрел телефонун» тарадыр даалганы ТР-ниң өөредилге сайыды «Сайзырал» немелде өөредилге төвүнге айтыышкынны берген. Бодунуң ээлчээнде «Сайзырал» төвүнүң психологтары кожууннарже үнүүшкүннерни кылган.
Эрзин кожуунну харыылап турар куратор, психолог башкы Светлана Сартыылдың удуртулгазы-биле Мөрен ортумак школазының психологу Зоя Кулдун тус черниң улуг-биче чонунга 124 деп кыска «Бүзүрел телефонун» таныштырган.
«Бүзүрел телефонунуң 88002000122 немей 124 кыска дугаарын мобильдиг телефондан база долгап болурун билип алган ада-иелер өөрүп четтиргенин илереткен. Берге байдалга таваржы бергеш, кандыг-даа үеде мобильдиг телефондан 124 деп дугаарже долгап болур. Назы-хары улгады берген улус база аажок өөрүп турду. Чүге дээрге 124 деп кыска санны доктаадып алыры белен. Бүзүрел телефонунуң эки чүүлү — долгапкаш, орус-даа, тыва-даа дылга чугаалап болуру. Орус специалист харыылап келзе, «Можно тувинского оператора» дээш дилеп алыр.
Школаның ажылдакчыларынга бүзүрелдиң телефону-биле канчаар харылзажырын тайылбырлааш, ажы-төлүнге «Бүзүрел телефонунуң» дугайында таныштырып, уруглары-биле ажык чугаа кылырын сүмеледивис. Кандыг-даа байдалда орус-даа, тыва-даа дылга долгааш, арга сүмени боттары-даа ажыглап болурун сүмелеп, тайылбыр ажылын чоруттувус»– деп, Зоя Кулдун чугаалаан.
Уругларга, элээдилерге болгаш оларның ада-иелеринге Бүгү-российжи чаңгыс аай бүзүрел телефону: 8-800-200-0122 азы мобильдиг телефондан 124. Бүзүрел телефонунче долгаары халас болгаш анонимниг дээрзин сагындыраал.
/ Айдың ОНДАР.
“Шын” №2 2025 чылдың январь 23
