Январь 12-де П.А. Морозов аттыг Тываның аграрлыг лицейинге “Алаш Сааяга мөңге алдар” деп кыйгырыглыг тускай шериг операциязынга маадырлыы-биле бажын салган Алаш Алексеевич Сааяның чырык адынга тураскааткан улуг спартакиада болуп эрткен. Маргылдааның эгелекчилери маадырның чоок кижилери.
Байырлыг ажыдыышкынга хостуг олуттар чок, “кижи бажы кизирт” болган. Аалчылар маргылдаага киришпишаан, дайынчыга тураскааткан концертти база көрүп чедип келгеннер. Байдал байырланчыг-даа бол, чыылган чон халып баткан карак чажын бүдүү чодуп, Ада-чуртун камгалап чорааш, хары черге бажын салган дайынчы оолга четтиргенин илередип, чечектерни сөңнээн. Өскүс арткан ажы-төлү, чөленгиижи чораан өөнүң ишти Аида Саая оларның чоок кижизин улус утпайн сактып чоруурунга чоргаарланып турар. Төрелдери, ТШО-га киржип турган эштери сөс алгаш, чылыг-чымчак сөстерни чугаалап, спортчуларның хей-аъдын көдүрүп, чедиишкиннерни күзээн
Чалданыш чок дидим маадыр Алаш Саая чүгле үлегерлиг дайынчы болгаш ада болурундан аңгыда, ол тулган спортчу чораанын кижи бүрүзү демдеглээн. 2004 чылда Көк-Тейниң школазын чедиишкинниг дооскан, элээди чылдарында бокс маргылдааларынга идепкейжи киржип, чаңгыс удаа эвес тиилелгени чаалап ап турган. Ынчалза-даа бажын салган маадырның эң шыырак талазы – боо адары. Ол маргылдааларга албан тиилеп үнер турган. База ол ышкаш чиик болгаш аар техниканың барык шуптузун мунар. Сонуургалдары көвей-даа бол, ооң салым-чаяаны– кижилерге дузалажыры. Ол Тываның наркология диспансеринге медбрат кылдыр ажылдап чораан.
2023 чылдың сентябрьда 55-ки мото-адыгжы (даг) бригадазы-биле керээни чаргаш, бодунуң изиг күзели-биле Ада-чуртун камгалап, Донецк Улус Республиказынче аъттаныпкан. Ол дайынчы хүлээлгезин күүседип эгелей бергеш, эге хонуктарында-ла маадырлыг чаныш-сыныш чок чоруу-биле хамыкты магадаткаш, “Дайынчы шылгаралы дээш” РФ-тиң хөрек демдээниң эдилекчизи болган.
Алаш Саая 2024 чылдың январь 7-де Водяное суурга, тускай шериг операциязыныӊ үезинде, 37 харлыг назынында бодунуӊ амы-тынын хайыралавайн, эрес-дидими-биле демисежип тургаш, маадырлыы-биле мөчээн. Россияның Президентизиниң чарлыы-биле «Эрес-дидим чоруктуӊ ордени-биле» шаңнаткан.
Маадырныӊ чырык адынга тураскааткан маргылдаага 300 ажыг кижи аңгы-аңгы командаларга чарлып алгаш, спорттуң янзы-бүрү хевирлеринге күжүн шенешкен: кара адары, эстафеталар, хөглүг старттар, хол бөмбүү, калашников автомадын чазар болгаш чыыры дээш оон-даа өске.
Шупту ужуражылгалар изиг-изиг болган дизе, хөөредиг болбас. Ылаңгыя дайынчылар-биле арга-дуржулгалыг спортчуларның адааннажылгазы көрүкчүлерниң улуг сонуургалын оттурган. Кара адарынга 55-ки гвардейжи мото-адыгжы (даг) бригадазының дайынчыларынга чедер шыырак белеткелдиг киржикчилер чок болган. Олар ук маргылдааның кол шаңналын – изиг-ханны чүктеп алгаш чанганнар.
Хол бөмбүүнүң маргылдаазы 7 шактың дургузунда уламчылаан. Сукпактың ортумак школазының төлээлери 18 команда аразынга тергиидээш, тиилелгени чаалап алган. 12 муң рубль болгаш кубок, медальдар болгаш чигирзиг белектерлиг чанганнар. Эстафета болгаш хөглүг старттарның шылгарааннарын база дайынчының төрелдери изиг-ханнар, акша шаңналдары болгаш белектерни сөңнээн.
Владимир Путин 2025 чылды Ада-чурттуң камгалакчыларының чылы кылдыр чарлаан болгай. Шак мындыг хемчеглерни бистиң өзүп олурар салгалдарывыска маадырларны сактып, оларга чоргаарланып чорзун дээш эрттирери чугула.
Олча СААЯ.
Чуруктарны автор тырттырган болгаш маадырның архивинден алган.
«Шын» №1 2025 чылдың январь 16
