Республиканың одалга-энергетика комплекизин, чуртталга-коммунал объектилерин 2024–2025 чылдарның кышкы сезонунга белеткээри – чугула болгаш харыысалгалыг хемчеглерниң бирээзи. Бо айтырыгны Тываның Чазааның июль 15-те Аппарат хуралынга сайгарып чугаалашканы республиканың удуртулгазы ынаар шыңгыы кичээнгейни салып турарының херечизи. Одалга-энергетика комплекизин, чуртталга-коммунал объектилерин 2024–2025 чылдарның кышкы сезонунга белеткелин Тыва Республиканың Чазааның 2024 чылдың май 29-та үндүргени 314-р дугаарлыг айтыышкынында көрдүнген хемчеглер ёзугаар чорудуп турар. Ниитизи-биле 1062 ажылды планнаан. Ол дээрге капитал болгаш агар септелге, ооң соонда объектилерниң шенелдези дээш өске-даа хемчеглер-дир.
Оон аңгыда, Кызылдың чылыг-энергетика төвү, Шагаан-Арыг, Ак-Довурак дээн ышкаш хоорайларның одалга-чылыг черлери, чурттакчы чон дээш кышкы үеде одаар чүүл хереглекчилерин шуптузун хөмүр-даш-биле кышкы одалга сезонунга чедир бүрүнү-биле хандырар, кыжын одаар хөмүр-даш курлавырын база баш бурунгаар тургузар ужурлуг болгай.
Чурттакчы чонну кышкы одалга сезонунга белеткел ажылдары амгы чылыг үеде безин дүвүредип турар апарган. Республиканың чурттакчыларынга одаар чүүл садар складтарда хөмүр-даштың курлавырының, ооң өртээниң дугайында айтырыглар республиканың одаар чүүл болгаш энергетика яамызының социал четкилерде арынынче кирип турар. Кызыл хоорайның Комсомольская 97 болгаш Калинина 17 адрестерде хөмүр-даш складтары август айның бирниң хүнүнден ажылдап эгелээнин, өске складтар август төнчүзүнде хөмүр-дашты садып эгелээрин яамы дыңнаткан.
Тыва Республиканың Чазааның 2024 чылдың май 29-та үндүргени 314-р дугаарлыг айтыышкынында көрдүнген хемчеглер ёзугаар 1062 ажылдың 546 хирези август айның баштайгы хүннеринге чедир кылдынганын, электри, чылыдылга, изиг болгаш соок суг-биле хандырылгазының объектилериниң кышка белеткели 55 хуу дээрзин яамының дыңнадыгларында демдеглээн.
Одаар чүүл болгаш энергетика сайыды Эдуард Куулар кышка белеткелди бодунуң шыңгыы хайгааралынга тудуп, чылыгның болгаш энергетиканың улуг объектилериниң кышка белеткели кандыг чоруп турарын боду туда хынап чоруп турар. Чеди-Хөл кожууннуң төвү Хову-Аксы суурда, Ак-Довурак, Шагаан-Арыг хоорайларда одалга төптериниң кышка белеткели-биле таныжып көрген. Ниитизи-биле септелге ажылдары планнааны ёзугаар чоруп турарын сайыт айыткан.
Бо чылдың март айда улуг озал-ондак болган Шагаан-Арыг хоорайның одалга төвүнүң келир кышкы одалга сезонунга белеткели Одаар чүүл болгаш энергетика яамызының, республиканың удуртулгазының шыңгыы кичээнгейинде турар. Одалга суугуларынче хөмүр-даш дамчыдар конвейерни чаартыр септээш, ооң галереязын дуглаан, частыышкындан бузулган ханаларны катап тургускан, одалга суугуларын септеп чаарткан дээш өске-даа кол-кол чугула ажылдар кылдынган. Электри дамчыдылгазының шугумнары, суглар хоолайлары дээн ышкаш дузалал, ынчалза-даа кончуг нарын дериг-херекселдерниң байдалын база катап хынап, чаартыр септеп турар. Келир кышкы одалга сезонунда Шагаан-Арыгның одалга төвү идегелдиг ажылдазын дээш, бүгү хемчеглерни эрткен частан бээр ап чорудуп келген.
Шагаан-Арыгга чаа одалга төвүн тударын, хоорайның коммунал инфраструктуразын чаартырын 2025–2030 чылдарда комплекстиг федералдыг программаже киирер дээш, төп эрге-чагырга органнары-биле ажылдарны Тываның удуртулгазы амгы үеде чорудуп турар. Шагаан-Арыгга чаа одалга төвүн акшаландырарын келир 2025 чылдың программазынче киирер саналды деткээни дээш РФ-тиң Чазааның Даргазының оралакчызы Марат Хуснуллинге өөрүп четтиргенин Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Москваже ажыл-агыйжы сургакчылаашкын соонда дыңнаткан. Акшаландырыышкынны келир чылда херек кырында алыр дээш, Шагаан-Арыгга тудар одалга төвүнүң төлевилелин шалыпкын ажылдап кылыр хемчеглерни республиканың Одалга болгаш энергетика яамызы ап чорудар ужурлуг деп, Владислав Ховалыг айыткан. Ак-Довурак хоорайның чаа одалга төвүн 2026–2027 чылдарда тударын федералдыг төп деткип турарын база ол дыңнаткан.
Ш. МОҢГУШ.
"Шын" №62 2024 чылдың август 17
