Өгбелеривистиң сагып чораан чаагай, чараш чаңчылдарын сонуургадыйн.
Хүн ашканда өгден көс, дус, шай, тараа, ак чем аймаа үндүрбес, черже төкпес.
Херээжен кижи сиирин, ине-чүскүүн-даа улуска ачылатпас.
Эжик-хаалгазын шартыладыр хаап болбас.
Өшкен-не дээш, одаг орну баспас.
Өлген-не дээш, адыг бажын артавас.
Отту аштап-арыглаары чугула. Отче бок-сак урбас, одунче эртен-кежээ артыш уруп турар болза эки.
Эскен паш үстүн өгнүң эр ээзинге кудар.
Эр кижи хан аксын чиггеш, дээшкинин ап алгаш, артыын одунга бээр. Дестиг хан аксын өгнүң херээжен ээзи чиир.
Кырыны кадарчы кижиге суп бээр. Ол өшкү-хой кадарып чорааш, ону чараштыр хемдээш, хая хозунга сыыргак чоруур талазын куду баштандыр тургуза шанчып каар.
Балдырын хемдээш, аъдым чүгүрүк болзун дээр. Довукту чараштыр хемдээш, кызым чараш болзун дээр.
Өзээн малының төш бажын отче салыр.
Кошкар-хунаның бажын хайындырып хемдээш, чарбайн, бедик черге азып каар.
Бар-даа болза, балдыр карты чивес.
Чок-даа болза, чода карты чивес.
Эр кижи аъдының эзер-чонаан сойгаш, салып чорударда, чүгени-биле соп хойзуп болбас. Аът хомудай бээр, ээзинге үрде аът болбайн баар.
Паш-саваны кыңгыратпас, аас-кежии, амыдыралы кадыг болур.
Эртенги шайның үстүн оранче өргүүр.
Согааш, баланы артап болбас, уругларының бажы дүк чок, тас болур.
Өгленип алган оол адазының олудунга олурбас, эт-севинге дээп, кайы хамаанчок аажылап болбас. Кыс кижи аңгыланып чорупкаш, иезиниң ижик-дөжээн ашпас, сыртыын үжевес, аптара, барбазын чиндивес. Авазының олурар черинге олурбас, иезиниң сузун басканы ол. Авазының кызыл-дустаар хүнүн манааны ол.
Аптара кырынга олурбас.
Хүүректи тургуза шашпас, хар кылын, улуг дүжер.
Чылбак МОНГУШ, күш-ажылдың база Херээженнер шимчээшкининиң хоочуну, РФ-тиң хүндүлүг башкызы, Маадыр ие.
«Шын» №21 2025 чылдың июнь 5