Мал чеминиң белеткели
Таңды кожууннуң көдээ ажыл-ишчилери мал чеминиң белеткелин шудургу чорудуп турар. Планнаттынганы ёзугаар алырга, олар ниитизи-биле 21 232 тонна сигенни мал чеминге белеткээр ужурлуг.
Ол планны ажыл-агыйларның хевирлеринге үлээрге, үлүглери мындыг янзылыг:
- көдээ ажыл-агыйның бүдүрүлге кооперативтери – 900 тонна.
- тараачын-фермер ажыл-агыйлар – 4720 тонна.
- хууда дузалал ажыл-агыйла- ры – 15 612 тонна.
Кожуунда ажыл-агыйлар ниитизи-биле 100 тонна сигенни мал чеминиң муниципалдыг курлавырынга белеткээр.
Таңды кожуунда сиген шөлдериниң ниити хемчээли 37 500 га, оларның 1 050 газында хөй чылдыг сигеннер, 36 450 гада чайгаар үнген оът-сиген бар. Моон алгаш көөрге, Таңдының ажыл-агыйларында мал чеминиң белеткели агаар-бойдустуң байдалындан база дыка хамааржыр. Кожууннуң девискээри Таңды сынның соңгу эдээнде чаттылган болгаш, оът-сигенниң үнүжү, Эрзин, Тес-Хем, Кызыл кожууннарда деңнээрге, черле шору.
Мал чеминиң белеткелинде сиген кезер дериг-херекселдиг 108 трактор, механизастаттынган 7 бригада ажылдап турар. Таңды эдээниң алгыг-делгем ховуларынга сигенни кезеринге болгаш бөлеринге машина-техниканы ажыглаары черле элээн эптиг.
Сентябрь 23-түң хүнүнде байдал-биле алырга, 18 044 тонна сигенни Таңды кожууннуң ажыл-агыйлары мал чеминге белеткеп алган, ол дээрге планның 84,9 хуузу. Чайгаар үнген оът-сигенниг шөлдерден 16 357 тонна, тарымал сигенниг шөлдерден 45 тонна мал чемин белеткеп алган.
Эрткен чазын болгаш чайын Таңды кожууннуң девискээринге агаар-бойдус кааңдаачал боорга, оът-сигенниң өзерин манагзынып, чайгаар үнген сиген шөлдеринге мал чеминиң белеткелин арай орайтады эгелээн. Амгы үеге чедир 37 500 га сиген шөлдериниң 16 402 газында сигенни мал чеминге белеткээн. 21090 га хире хемчээлдиг шөлдерде сигенни кезер болгаш бөлер ажылдар ам-даа уламчылаар. Мал чеминиң белеткелин колдуунда механизастаттынган арга-биле чорудуп турар болганда, мал чеми белеткээринге планын таңдыжылар күүседир, харын-даа мырыңай ажыр күүседир арга бар.
Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызының сентябрь айның ортаа үезинде медээлери-биле алырга, мал чеминиң белеткелин Бии-Хем кожууннуң ажыл-агыйлары чедиишкинниг чорудуп турган. Белеткээрин планнаан мал чеминиң 90 ажыг хуузун олар курлавырлап алган. Бо чылын Бии-Хемниң девискээринге оът-сигенниң үнүжү бедик болганы ындыг арганы кожууннуң көдээ ишчилеринге берген.
Барыын-Хемчик, Тожу болгаш Сүт-Хөл кожууннар мал чеми белеткээр планының 90 хуу хирезин, Кызыл биле Бай-Тайга кожууннарның ажыл-ишчилери планының 80 хуузун күүседипкенин Көдээ ажыл-агый яамызы дыңнаткан.
Ш.МОНГУШ.
“Шын” №73 2024 чылдың сентябрь 25
