Чыл санында июль 8-те бүгү Россияда Өг-бүле, ынакшыл болгаш шынчы чорук хүнүн калбаа-биле демдеглеп эрттирип турар. Эрткен дыштаныр хүннерде найысылал Кызылга ук байырлалга тураскааткан янзы-бүрү хемчеглер болгулаан.
ЧОГААДЫКЧЫ ШӨЛЧҮГЕШТЕР
Июль 6-да Кызылдың Арат шөлүнге ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы аңгы-аңгы темалыг чогаадыкчы шөлдерни организастаан. Найысылалдың чурттакчылары база аалчылары өг-бүлелери-биле келгеш, янзы-бүрү мастер-класстарга күзелдии-биле киришкеннер.
Чижээлээрге, Кызыл кожууннуң хөй ажыл-чорудулгалыг төвүнүң ажылдакчыларының организастааны «Күзелдерлиг ромашка» база «ТШО дайынчызынга талисман» деп чүрекчигештер кылыр мастер-клазынга улуг, бичии чон улуг сонуургалдыг киришкен.
Кызыл хоорайның Өг-бүлелерге болгаш уругларга деткимче көргүзер төвүнүң коллективи бичии чаштарга массаж кылырын аваларга көргүзүп, айтып берген. Аныяк иелерге боттары кылып тургаш, өөренип, билип алыры дыка ажыктыг, өөредиглиг болган. А Республиканың Уруглар эмнелгезиниң эмчилери күзелдиг кижилерге чаш уругну чөргектээрин өөреткен.
Мода, чараш чүүл сонуургаарларга база бир шөлчүгешти организастаан. Тыва национал тон быжарын, шуру-биле чинчи дизерин, билектээштер, каасталгалар кылыры, элезинге чурук чурууру, дой-биле сава кылыры дээш чогаадыкчы ажылдарны сонуургаткан. Ылаңгыя бичии уруглар, элээдилер холдары-биле тудуп кылыр ажылдарга идепкейлиг киришкеннер.
Өг-бүле хүнүнге тураскааткан бо хемчегге киришкен кижи бүрүзү бир-ле онзагай, чаа чүүлге өөренип алыр аргалыг болган. Кол-ла чүүл — өг-бүлези-биле демниг, найыралдыг чоруу, оларга өөрүшкүлүг сактыышкыннарны арттырган.
Ол-ла хүн кежээ Арат шөлүнге Евразийжи «Кавайым сен. Кавай» фестивальдың байырлыг ажыдыышкыны база болган.
ӨГ-БҮЛЕ — ЁЗУ-ЧАҢЧЫЛДАРНЫҢ КАВАЙЫ
Июль 7-де Тываның Национал парыгынга Өг-бүле хүнүнге тураскааткан хемчеглер уламчылаан. «Кавайым сен. Кавай» фестивальдың делгелгези көрүштүг черни ээлээн. Аңаа кавайлар болгаш камгалалдар база ус-шеверлерниң ажылдарының делгелгези, үндезин тыва кавайны кылырының мастер-класстары хөй кижини чыып, мөөңнээн.
Ооң-биле чергелештир парктың кол сценазынга «Өг-бүле— ёзу-чаңчылдарның кавайы» деп өг-бүлелерниң чогаадыкчы мөөрейи болган. Аңаа Тываның аңгы-аңгы кожууннарындан база Красноярск крайдан, Моолдан ниитизи-биле 25 өг-бүле киришкен. Өг-бүле бүрүзү боттарының оюн-көргүзүүн белеткеп алган. Чижээлээрге, Бай-Тайга кожуундан Өпейлерниң өг-бүлези «Хемчик деп черге Салчактар аймаанга уругнуң төрүттүнгени» деп театржыткан көргүзүүн күүсеткен, Сүт-Хөлден Ооржактар «Аа, шуу, декей оо» деп ыры-самны бараалгаткан. Красноярск крайдан келген өг-бүлениң «Колечко» ансамбли «Иван да Марья» деп ырыны, а моол аалчылар «Буувей дуу» деп өпей ырын күүсеткеннер.
Тиилекчи өг-бүлелерни Тыва национал театрга мөөрейниң хаалдазында байырлыг байдалга шаңнап-мактаар. Ол ышкаш аңаа кавай болгаш камгалал кылган ус-шеверлерни база чурукчулар мөөрейиниң тиилекчилерин хүндүткеп байырлаар.
«Кавайым сен. Кавай» төлевилелди «Культура» национал төлевилелдиң «Чогаадыкчы кижилер» деп федералдыг төлевилелиниң иштинде Российжи культура фондузунуң грантызы-биле боттандырган дээрзин сагындыраал.
А. СОЯН.
Буян Ооржактың болгаш ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызының парлалга албанының тырттырган чуруктары.
“Шын” №51 2024 чылдың июль 10.
