Электри энергиязын ажыглааны дээш, республиканың чурттакчы чонундан болгаш өске-даа хереглекчилерден өрелерни негеп төледириниң, электри энергиязын чажырып ажыглаар чорукту сойгалап илередириниң бир аргазы– хоорай, суурларга рейдилерни чорудары. Ындыг албадалдыг хемчеглерниң түңнелинде өрелерниң хемчээлин кызырып, электри энергиязын оорлап ажыглап келген кижилерге хамаарыштыр акша-төгерик торгаалдар хемчеглерин ап, оларның чедирген когаралдарын дуглап турар.
Энергетиктерниң чорудуп турар рейдилери чүгле өре негээри, чырык оорлап ажыглаар кижилерни илередири эвес, чурттакчы чон аразынга энергия ажыглалынга хамаарыштыр тайылбыр ажылын чорудары, ол дээрге электри чырыын ажыглаарының чуруму, электри энергиязын камгалалдыг ажыглаар аргалары, электри дериг-херекселдерин кадыкшылга болгаш амы-тынга айыыл чок кылдыр ажыглаарының дүрүмнери дээш өске-даа айтырыглар-дыр.
Хөй ажы-төлдүг, амыдырал-чуртталгазының байдалы чединмес өг-бүлелер чиигелделиг тарифтер-биле энергия өртээн төлээриниң, субсидияларны кылдыртып ап болурунуң дүрүмнеринче чурттакчы чоннуң кичээнгейин угландырган. Электроннуг хевирге электри өртээн ырактан төлээр аргазы база бар.
Рейдилер чорудуп, өрелиг болгаш оор кижилерни тодарадыры ышкаш албадалдыг ажылдарны чорударынче энергетиктерни хереглекчилерниң электри энергиязынга өрелери албадай берген. "Россети Сибирь Тываэнерго" компанияның парлалга албанының өрелер дугайында сөөлгү медээзи-биле алырга, 2024 чылдың август 30-ниң көргүзүү-биле чурттакчы чоннуң өрези 297 сая рубль, а республика ниитизи-биле 582 сая рубль өрелиг турган. Чырык дээш төлевирлер чоорту көвүдеп, өрелер эвээжеп келгенин база компанияның парлалга албаны демдеглээн. 2023 чылдың август айдан 2024 чылдың ол-ла айынга чедир 10 хууга азы 150 сая рубльге өрелер эвээжээн.
Бо чылда кожууннарже үнүүшкүннүг рейдилерни "Россети Сибирь Тываэнерго" компания улам көвүдедир. Январь айның ийиги чартыында компанияның ажылдакчылары Эрзин, Улуг-Хем болгаш Бай-Тайга кожууннарга рейдилерни кылган. Рейд үезинде 743 бажыңны хынаан, электри энергиязын оорлап ажыглап турарының 14 фактызын илереткен.
Чеди-Хөл, Чөөн-Хемчик болгаш Сүт-Хөл кожууннарга база рейдилерни чоруткан. Чөпшээрел чокка чырык ажыглап тургаш, туттурган 102 хереглекчини база катап хынаан, чөпшээрел чокка электри энергиязы ажыглап турган 107 өг-бүлени илередип тыпкаш, оларны акшага торгаан. Өрелерин болгаш торгаалды төлээн 12 өг-бүлениң бажыңнарын электри шугумунга катап кошкан.
Каа-Хем кожууннуң Бояровка суурнуң чурттакчыларының хөй кезии электри энергиязының өртээн өй-шаанда төлеп турар. Ынчалза-даа бо суурга база хыналдаларны «Россети Сибирь Тываэнергонуң» ажылдакчылары чорудуп, суурнуң чурттакчылары-биле ужуражыышкынны эрттирип, амыдырал-чуртталганың берге байдалдарынга таварышкан хамаатылар энергия өртээн чиигелделиг төлээриниң аргаларының дугайында тайылбырлап, амгы үениң электроннуг херекселдери-биле энергия өртээн ырактан төлээрин айтып көргүзүп берген.
Аъш-чем, барааннар, янзы-бүрү ачы-дуза өртектери үргүлчү улгадып турар амгы үеде электри энергиязының өртээн өй-шаанда төлээрге, өг-бүлениң чарыгдалдарынга черле эки салдарлыг.
2025 чылдың июль 1-ден электри энергиязының өртээ 12,6 хууга өзер дугайында медээлер массалыг информация чепсектеринде көстүп келген.
Ш. ЛОПСАН белеткээн.
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №5 2025 чылдың февраль 13