Тывада Тыва дыл хүнүнүң бүдүүзүнде, ол хүнге тураскааткан темалыг хемчеглер хөйү-биле эртип турар. Национал школа хөгжүдер институттуң организастааны школачылар болгаш ортумак профессионал өөредилге черлериниң сургуулдар ортузунга этнокультурлуг диктант болгаш чогаал мөөрейин эрттирери чаңчыл апарган. Ол бүгү хемчеглер тыва культураны болгаш ужур-чаңчылдарны кадагалап, камгалап, нептередиринче угланган.
Бо хүннерде билдингени болза, аныяк-өскен ортузунга төрээн дылын камгалап база ийи дылды сайзырадырынга республика удуртулгазының ап чорудуп турар хемчеглерин Москвада база чурттуң өске регионнарында филолог эртемденнер, чоокку даштыкы күрүнелерниң эртемденнер ниитилежилгези бедии-биле үнелеп турар.
«Сибирьде база кожа-хелбээ регионнарда чоннарның дылдары» бүгү-российжи эртем конференциязының үезинде ону чугаалаан. Россияның эртемнер академиязының Сибирь салбырының Филология институдунуң, Новосибирскиниң күрүне университединиң база Россияның эртемнер академиязының Сибирь салбырының организастааны чыл санының конференциязынга Тыва Республиканың Чазааның чанында Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң дыл шинчилээр эртемденнери киришкен.
Конференцияның киржикчилери фонетика, морфология, сөс тургузуушкуну, лексика база өске-даа чугула айтырыгларны сайгарып чугаалашкан. Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң дыл билиглериниң сектор эргелекчизи Байлак Ооржак илеткелди кылган. Бо чылдың августта Тываның Чазааның хүлээп алганы 2024-2033 чылдарда тыва дылды күрүнеден деткиириниң болгаш хөгжүдүп сайзырадырының стратегиязын, ол документиде дыл политиказын боттандырар хемчеглер планының дугайында ол таныштырган.
Конференцияның киржикчилери Стратегтиг документини тургузарынга киришкен Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң эртемденнериниң база эксперт ниитилежилгезиниң улуг ажылын демдеглеп, а Сибирьниң национал регионнарының база өске-даа черлериниң төлээлери Тываның арга-дуржулгазын демдеглеп ап, боттарының дылын деткип база сайзырадыр дээш эгелээр ажылынга ону үлегер кылдыр алырын чугаалааннар.
Тываның Улустуң чогаалчызы Александр Даржайның саналдааны-биле, ноябрьның 1-де, республика Тыва дылдың хүнүн демдеглеп эрттирип турарын сагындыраал. Чылдың-на республиканың шупту культура бажыңнары болгаш төптери ол хүнче онза кичээнгейни углап, акциялар, фоточуруктар мөөрейлери, аянныг номчулга база тоолчулар, шүлүк мөөрейлерин, челленджтерни онлайн болгаш офлайн хевирге эрттирип турар.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны.