Сибирьниң тулган дээн чогаадыкчы коллективтери Тываның чурттакчыларын өөрткен.
Тыва Арат Республиканың Совет Эвилелиниң хүрээлеңинче эки тура-биле каттыжып киргенден бээр 80 чыл оюнга тураскааткан республика чергелиг болуп турар хемчеглерниң аразында көскү черни делегей чергелиг М.С. Годенко аттыг Сибирьниң танцы ансамбли болгаш Омскунуң орус улустуң хорунуң Тываның чонунга бараалгаткан катаптаттынмас солун концерттери ээлээн.
Делегейде алдаржаан чогаадыкчы коллективтер “Алгыг-делгем төрээн чуртум”, “Сибирьниң салгакчылары” деп солун программалары-биле көрүкчүлерни өөрткен. Баш бурунгаар Сибирьниң сураглыг коллективтериниң концерттеринче билеттер чаңгыс хүн саттына берген.
Тываның кол сценазынга октябрь 9-та болган ховар концертке сураглыг балетмейстер Михаил Годенконуң болгаш амгы үениң билдингир балетмейстерлериниң тургусканы танцы-самны, ылаңгыя хөй самчылар киржилгелиг номерлер, хороводтар, бедик деңнелде күүсеттинген трюктарны (акробатиканың авааңгыр аргалары), Сибирь чоннарының чараш чурумалдыг танцыларын көргүскени кайгамчык чараш, сагышка үрде уттундурбас кылдыр арткан.
М.С. Годенко аттыг Сибирьниң танцы ансамбли Россияның культура өнчүзү кылдыр санадып турар. Ол чүгле Россияның эвес, делегейниң эң дээре дээн сценаларынга боттарының тергиин номерлерлиг концерттерин көргүзүп каапкан. Красноярскының күрүнениң академиктиг М.С. Годенко аттыг Сибирьниң танцы-самның ансамбли улусчу-сценажыткан жанр талазы-биле ажылдап чоруур делегейниң эң дээре дээн үш танцы коллективиниң бирээзи кылдыр санадып турарын сагындыраалы. Октябрь 10-да Омскунуң күрүнениң академиктиг орус улустуң хору көрүкчүге орус чоннуң культуразынче хуулгаазын ужудуушкунну кылыр арганы берген.
Сураглыг коллективтиң “Сибирьниң салгакчылары” концерт программазынга Сибирьниң чонунуң ёзу-чаңчылдарының кадагалакчыларының, чаа төөгүнүң тургузукчуларының күчүлүг соруу дирлип көзүлген. Омскунуң күрүнениң академиктиг орус улустуң хорунуң программазының кол өзээн сураглыг коллективтиң “алдын шыгжамырдан” номерлер тургузуп турары онзагай. Оларның аразында чаа ыры-самныг номерлери көрүкчүнү магадаткан. Оон аңгыда, программада Сибирьниң чонунуң үндезин аялгаларын, хөглээшкиннерин, аргада ыяш ужурукчуларының кожаңнарын, дөжү даажы болгаш күш-ажылчы энергияны сиңирип киирген. Ол ышкаш Сибирьниң казак чонунуң ажыл-амыдыралы, херээжен чонунуң ус-шевер хол-биле кылыглар уран чүүлүнден аңгыда, балыктаашкын, дарганнаашкын, чазаныышкынның езулуг дааш-шимээнин киирип көргүскен номерлер ылаңгыя орус омак-сөөктүг көрүкчүнүң сеткил-сагыжынче өрүмнеп кирип турганы билдингир.
Эрес-дидим казактар, шевер холдуг кыстар, алдын казыкчылары, шылаг билбес тудугжулар – шак ындыг маадырларны көргүскен хорнуң ыры-самныг көргүзүглери Россияның аңгы-аңгы булуңнарында болгаш даштыкыда шагда-ла алдаржы берген. Омскунуң хору – РФ-тиң Президентизиниң грантызының тиилекчилери, Омск облазының культура өнчүзү, Россия болгаш даштыкыга национал культураның нептередикчизи кылдыр санадып турар. Коллектив сураглыг Канны фестивалындан эгелээш, бүгү-делегейниң Казахстанга болгаш Белоруссияга болгулаан универсиадаларга чедиишкинниг киржип турганын сагындыраал.
“Кайгамчык-тыр! Чараш-тыр! Байырланчыг-дыр! Тыва биле Россияның каттышканының 80 чыл юбилейинде орус-тыва чоннарның найыралы ам-даа хөй чылдар дургузунда чүгле быжыгар болзун!” – деп, концерт соонда көрүкчүлерниң бирээзи сагыш-сеткилиниң өөрүшкү долган байдалы-биле үлешкен. “Ансамбльдерниң костюмнарының өңгүр чаражын, оюн-көргүзүүнүң онзазын кайгап ханмадым. Көрген концерттерим сагыжымга үрде артар! Ол дугайында эш-өөрүмге чугаалаар мен. Мындыг, делегейде алдаржаан, улуг коллективтерни Тываже чалап турары дээш четтирдивис” – деп, өскези чугаалаан.
Юбилейлиг хемчеглер аразынга көскү черни ээлээн Сибирьниң алдаржаан ийи коллективи ТР-ниң Культура яамызының чалалгазы-биле келген дээрзин сагындыраал. ТР-ниң Чазак Даргазы Владислав Ховалыг социал четкиде бодунуң блогунга Красноярск крайның болгаш Омск облазының губернаторлары – коллегалары Михаил Котюков биле Виталий Хоценкога сураглыг коллективтерни Тываже чорударынга деткимчени көргүскени дээш четтиргенин илереткен.
К.МОНГУШ.
Чуруктарны интернеттен алган.
«Шын» №78 2024 чылдың октябрь 12
