Бурун Тываның чону шаандан тура төрел чонунга «Төөгү билбес төөрээр, төрел билбес түрээр» деп угаадып чорааннар.
Бо хүннерде Эрзин кожууннуң Сарыг-Булуң сумузунуң бирги даргазы Чадан Орнугуевич Чадамбаның ажы-төлүнүң салгалдары Кызыл хоорайның Максим Горький аттыг ном саңынга чыглып, ада-өгбезин сактып, шаг шаандан тура бурун тываларның солун оюну даалыга маргылдааны эрттирген. Киржикчилерниң эң бичиизи 10 харлыг, эң улуг назылыы 76 харлыг болган. Бо солун ужуражылганы эрттирип турар ужуру — аныяк-өскен төрел төөгүзүн билип, аралажып, деткижип чорзун дээш, танышпасты таныштырган.
Чадан Орнугуевич Чадамба биле Чунчуңмаа Лудуповна Кешпи-Буянның өг-бүлези чаңгыс оолдуг, алды кыстыг чораанын чыылган ажы-төлге таныштырган: Александр Чадамбаевич Борбак-оол, Каптагай Чадамбаевна Бадыргы, Шимитсин Кыргысовна Чакар, Актив Чадамбаевич Ламажап, Аиш Кундууевна Дамба, Фина Чадамбаевна Хайдып, Мария Чадамбаевна Сотпа. 364 кижилиг чеди салгалдың ада-төөгүзүн тургускан чурук ону бадыткап турар.
Ч.О. Чадамбаның бодунуң адазы кыдат, иези моол кижи чораанын улуг назылыгларывыс аныяк-өскенге төөгүп берген. Амгы үеде ооң аныяк салгалдары чүгле Тывада эвес, даштыкы күрүнелерде база ажылдап, чурттап чоруурлары бар. Ынчангаш бо ужуражылга чүнү көргүзүп турарыл дизе, кижи бүрүзү төрел-дөргүлүн билип чорза эки деп турары ол. «Ада төөгүзү – алдын, ие төөгүзү – мөңгүн» деп чугааның бадыткалы ол.
Валерий САНДЫКЧАП.
Эрзин кожуун, Эрзин суур.
«Шын» №37 2024 чылдың май 22