Нина Ховалыговна Куулар бүгү назынында садыгжылап ажылдап чораан. Күш-ажылдың хоочуну амгы үеде Баян-Тала суурда чурттап орар.
Ооң шүлүктер бижиир чогаадыкчы чоруу назы-хары элээн улгады бергенде тыптып үнүп келген. Ол Чөөн-Хемчик кожууннуң ыдык ырының сөзүнүң автору.
Дыл болгаш чогаал талазы-биле эртем-билигге өөренмээн-даа болза, ооң бижээн шүлүктериниң хөй кезии бир янзы хөөннүг. Чогаадыкчы сагыш-сеткилдиг хоочуннуң шүлүктерин “Шын” солуннуң номчукчуларынга бараалгадыр-дыр бис.
ХӨӨРЕЖИИЛЕМ
Чечек бажы саглаң-дыр –
Четчип үнүп келген-дир.
Челээш өңү чараш-тыр –
Чаашкын чаап эрткен-дир.
Ак-көк дээр аяс-тыр,
Алдын хүн чырык-тыр.
Ажы-төл хөглүг-дүр,
Ада-ие дыштыг-дыр.
Малывыс-даа арбын-дыр,
Магаданчыг эки-дир.
Арбай-тараа көвей-дир,
Ажыл-иш-даа төнмес-тир.
Сактыр, бодаар чүве чок –
Сагыш-сеткил дыш-тыр.
Сарыг шайны аартап оргаш,
Сагыш хандыр хөөрежиилем.
САКТЫП КЕЛЕМ
Аккыр өгнүң чандыңындан үнген ышты,
Алдын хүннүң бедик сындан харап кээрин,
Аныяк кыс шайын соктаан согааш даажын,
Авайың сээң бажың суйбаан чылыг холун,
Азарганчыг чашкы шааңны сактып кел даан.
Агып чыдар дамырактың шулураажын,
Аяң черде чечектерниң өңгүр каазын,
Ак-көк дээрде хамнаарактың өткүт ырын,
Авайыңның сени кый дээн хоюг үнүн,
Азарганчыг чашкы шааңны сактып кел даан.
Агы-каңгы, артыш, шаанак холуй үнген,
Аалдың малы аңнар-биле холуй оъттаан,
Анай-хенче дешкилешкен чайгы өйнү,
Авайыңның ырлап чораан өпей ырын,
Азарганчыг чашкы шааңны сактып кел даан.
Айдың дүне аныяктар ыры-шоорун,
Артыы шатта чылгычы оол хөөмейин,
Аргазында элик, хүлбүс огуржурун,
Азарганчыг чашкы шааңны сактып кел даан.
Тоолзуг чараш эрте берген чашкы шааңның
Чаңгыс чайын дүүнгү ышкаш сактып кел даан.
ЭРГИ САЙЗАНАКТА
Чалым хая баарында
Шаандакының сайзанагын
Аныяк кыс топтап көрүп,
Аажок-ла боданып тур.
Сактырга-ла, авазының
Чаактары долбан кызыл,
Чашкы шаанда өөрү-биле
Сайзанактап орган ышкаш.
Эжишкилер сайзанаанда
Угулзалыг аптаралар,
Үлгүүргеде аяк-сава
Эгиир шагда ол-ла хевээр.
Чыып аайлаан эт-септиг
Чыышкын-даа аянныг-дыр.
Ооң адаанда доскаар, шуурун
Ол-ла хевээр турган-даа дег.
Аккыр сүттүг амданныг шай
Ажа хөөрей бербезин дээш,
Авазы-ла ойнап саарып,
Ажаанзырап орган ышкаш.
Кара даш бо даштын чыдыр,
Канчап билир, аалының,
Коданының кадарчызы
Көстүкпен-даа чадавас боор...
Өгбелерниң чурттап чорааны
Өдек-хонаш ээнзиргей бол,
Куурарган чаңгыс баглааш
Хөйнү төөгүп турганзыг-даа.
Чаагында сыртылааштыг
Чараш уруг улуг тынды...
Сактырга-ла, боду маңаа
Сайзанактап өскен ышкаш.
2017
ЧАС-ДАА КЕЛДИ
Час-даа келди,
Чараш чечек үндү.
Чаштар, бистер, хөглеп,
Чаштып ойнап тур бис.
Кара-баарзык, тааннар
Катап чанып келди.
Көккүр дээрде хамнаарак
Хөглүг ырын ырлаан.
Сугга эштип ойнаар,
Сула ойнап чайлаар
Ажы-төл бистерге
Амыранчыг эки-дир.
ЭЖИМ СЕНДЕ
Черим, чуртум чараш-каазы
Чечек, сиген үнүжүнде.
Сеткилимниң уян чылыы
Сээң онза бүдүжүңде.
Агаар-бойдус аяс, чылыы
Алдын хүнүм ачызында.
Амыр-кадык дыштыг чоруум
Авыралдыг эжим сенде.
Ийи холум тудунгуру
Ишчи-кежээ чонумайда.
Ишти-хөңнүм эриг чымчаа,
Идегелдиг эжим сенде.
Ээлдек чараш мөзү-бүдүш
Эргим чонум чаңчылында.
Энерелдиг буянныг сеткил
Эриг баарлыг эжим сенде.
Чурукту интернет четкизинден алган.
"Шын" №31 2023 чылдың апрель 29