Шагаа, бир дугаарында, өг-бүлениӊ, төрел аймактыӊ байырлалы болур. Ынчангаш ыяап-ла чоок төрелдеринге, улуг назылыг улузунга ужуражып, аалдап баары албан.
Шагаа хүнүнде даӊ бажы шара-хере, даш бажы сарыг-шокар турда, эр кижи одун салыр, херээжен кижи чаагай сарыг шайын хайындырар. Эр хиндиктиг кижилер аалдыӊ чиге мурнунда бедик тей кырынга саӊын салыр. Саӊ салыр черже чүгле эр улус баар, авалар олче барбас ужурлуг.
Шагааны уткуп алган соонда, өглер аразынга чалажыр, амырлажып мендилежип, чолукшууру албан болур. Ол өйде өг бүрүзүнге тыва аъш-чем элбек болур. Кижи бүрүзү омак-хөглүг, тодуг-догаа. Шыырак бениӊ казы-биле соктаан чиӊге-тараа, чочак чаагай-ла! Кончуг семис күскү үүжезин бузуп шайлажыр, чалажыр.
Шагаалаан чон, улуг-биче кижилер ойнап, кажыктап, кожамыктажыр. Ча адарынга, тевектээринге, баг кагарынга, хендирбе сый шанчарынга дээш оон-даа өске оюннарга мөөрейлежир. Херип каан инек кежи, аът кежи-биле дагдан чуӊгулаарга, таан солун болгай.
Йөрээл салыры
Сүзүглээштиӊ, сүдүн чажар
Сүүр бедик таӊдыларым.
Амырааштыӊ, агын өргүүр
Ажай буурул таӊдыларым.
Шагаада кожамыктажыр мөөрей албан турар.
Алаш хемниӊ суу тереӊ
Аъдым багай канчап кежейн.
Алдан-Маадыр оглу чараш,
Арным хирлиг канчап дужайн.
Адыр дыттыг Манчүрекке
Аза бердиӊ, чиде бердиӊ.
Авазыныӊ уруу меӊээ
Аштадыптыӊ, ширбидиптиӊ.
Чааскаанныӊ чалгааранчыын
Чараш карам маӊаа болза.
Чавыдактыӊ шылаазыныын
Чаа чазаан эзер болза.
Шаг - чаагай, Шагаа – чаагай! Курай, Курай, Курай!
Чылбак МОНГУШ, «Шынныӊ» шынчы бижикчизи.
Чурукту интернет четкизинден алган.
«Шын» №7 2025 чылды4 февраль 27
